Dünyada faaliyetleri 7957 yılında Silikon Vadisi-Stanford Araştırma Parkı ile başlayan teknoparklar, Endüstri 4.0 ile şekillenen yeni dönemin vazgeçilmez yaratıcılık ve üretim merkezleri haline gelmiş durumda. Dünyada teknopark sayısı 1000’e ulaşırken, Türkiye’de ise 85 teknopark faaliyet gösteriyor.
BURCU TUVAY
btuvay@ekonomist.com.tr
2019 sonu itibariyle teknoparkların son 20 yılda yarattığı ciro 85 milyar TL’ye ulaştı. Teknoparklar üzerinden yapılan ihracat ise 4,4 milyar TL olarak gerçekleşti. Türkiye’nin önde gelen teknoparklarının 2020 yılında yapacakları yatırımlar ve yurtdışına yönelik gerçekleştirecekleri projeleri araştırdık.
Hızla küreselleşen dünya ekonomisinden önemli bir pay almak isteyen ülkeler geleneksel üretimler yerine bilim ve teknoloji üretimlerine ciddi yatırımlar yapıyorlar. Bu kapsamda AR-GE faaliyetlerinin gerçekleştiği bilim parkları, teknoparklar ve inovasyon merkezleri de büyük bir önem kazanıyor.
En büyük 30 teknokenti görmek için görsele tıklayın.
Temel amacı bünyesindeki bilgi tabanlı şirketlerin, yenilikçilik (inovasyon) ve rekabetçilik kültürünü destekleyerek toplumun zenginliğini artırmak olan teknoparklar; üniversiteler, AR-GE kuruluşları, firmalar ve pazar arasında bilgi ve teknoloji akışını yönetip ve teşvik ediyor.
Barındırdıkları kuluçka merkezleri yardımıyla yenilikçi firmaların oluşmasını ve büyümesini de kolaylaştıran teknoparklar bu şirketlere yüksek kalitede mekânlar sağlamakta ve katma değerli hizmetler sunuyor.
İnovatif bilginin ve iş fikirlerinin iş planlarına ve yüksek katma değerli ürün ve teknolojilere dönüştürülerek ticarileşmesini destekleyen teknoparklar, girişimcilik ekosisteminin en önemli parçaları.
Teknoparklarla birlikte yatırım fonları, risk sermaye yapıları, mentörlük kavramı, kitle fonlaması, hızlandırıcıların da sayısı artıyor. Türkiye’de 85 adet teknoloji geliştirme bölgesi, başka bir ifadeyle teknopark bulunuyor. Bunların 67’si faaliyetlerine devam ederken, 18’inin de altyapı çalışmaları devam ediyor. Bugüne kadar 84,8 milyar TL ciro gerçekleştirilen bu bölgelerden yapılan ihracat ise 4,4 milyar doları aştı.
Biz de haberimizde Türkiye’nin önde gelen teknoparklarının 2020 yılında yapacakları yatırımlar ve yurtdışına yönelik gerçekleştirecekleri projeleri araştırdık.
DAHA FAZLA BAŞVURU
İTÜ ARI Teknokent bünyesinde yer alan 300’den fazla firma, 7 binden fazla kişiye istihdam sağlayarak, yılda 600’ün üzerinde proje geliştiriyor. İTÜ kampüsü içinde ve çevresindeki teknokent mevzuatına uygun binaları kiralayarak büyümesi hedeflenen Teknokent için 2020’de Anadolu Yakası’nda da en az bir bina açarak şehrin karşı kıyısına geçilmesi planlanıyor.
İTÜ ARI Teknokent Genel Müdürü Doç. Dr. Deniz Tunçalp, “İTÜ Tuzla Kampüsü yakınları ve Ataşehir semti muhtemel gelişme için incelediğimiz bölgeler. 2020 aynı zamanda bir süre önce açılan İTÜ KKTC’nin izinden İTÜ ARI Tek-nokent’i KKTC’ye taşıdığımız bir yıl da olabilir.
2020’de Big Bang ile daha fazla yatırımcının daha fazla yatırım yapması için çalışırken, programlarımız ve Big Bang Startup Challenge, daha fazla ülkeden daha fazla başvuru alacak” diye konuşuyor.
135 START UP FAALİYETTE
447 firmanın yer aldığı Yıldız Teknopark’ta 2019 yılında şirketlerin toplam cirosu 3 milyar TL’nin üzerinde gerçekleşti. 2019 yılında 300 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirilen Yıldız Teknopark’ın bu yılki hedefi ise 400 milyon doları aşmak. 4 bin 500 metrekarelik alanı ile şu an Türkiye’nin en büyük kuluçka merkezi olan Yıldız Kuluçka’da aktif olarak 135 start up firması faaliyetlerine devam ediyor.
Yıldız Teknik Üniversitesi’nin Maslak’ta yer alan toplam arazisinin bir bölümüne yapılacak ilave teknopark ile yeni işbirliklerine imkân sağlayacaklarını söyleyen Yıldız Teknopark Genel Müdürü Prof. Dr. Mesut Güner, “Türkiye’nin en iyi girişim dostu teknoparkı olmak için var gücümüzle çalışıyoruz.
Dünyadaki en yeni ve gelişime en açık trendler blok zinciri, nesnelerin interneti ve yapay zeka. Biz de 2020’de bu alanlara yatırım yapmayı sürdüreceğiz” diyor.
KULUÇKA ÇEKİM MERKEZİ KURACAK
254 firma, 58 kuluçkaya ev sahipliği yapan Bilkent Cyberpark’ta toplam 4 bin 5 kişiye istihdam sağlanıyor. 2019’da 1 milyar TL’den fazla ciro yapan şirketler, 60 milyon dolarlık ihracat gerçekleştirdiler.
Bu yıl, bireysel girişimci adaylarından start up firmalara, büyük firmalardan STK’lara kadar kurum ve paydaşın bir arada olabileceği, birbirlerini besleyebileceği bir Kuluçka Çekim Merkezi kurulması hedefleniyor.
Bu merkez ile girişimler arası etkileşimin, prototip sayısının, ticarileşme oranının ve üniversite-sanayi işbirliğinin de artırılması hedefleniyor. Yeni bir bina yatırımı ile kapasitenin artırılması planlanıyor.
YENİ MERKEZLER AÇILACAK
200 bin m2’lik alanda 302 yerli ve yabancı şirketin yer aldığı Teknopark İstanbul’da 5 bin 361 nitelikli AR-GE mühendisi çalışıyor. 2019 yılında şirketler 1,5 milyar TL ciro elde ettiler. 2020 yılında, 3’üncü etap yapılarından A Blok inşaatı tamamlanacak.
32 bin 407 m2 alana sahip yeni binada, kuluçka merkezi ve AR-GE ofislerinin bulunduğu iki ayrı kanat yer alacak. Blok içerisinde kuluçka şirketlerinin kullanımına sunulmak üzere laboratuvarlar ve prototip atölyeleri tasarlandı.
Teknopark İstanbul Genel Müdürü Bilal Topçu, “2020 yılının başlarında inşaatının tamamlanarak faaliyeti alınmasıyla birlikte yerleşkemizde istihdam ettiğimiz AR-GE mühendisi sayısı da artacak. Yeditepe Üniversitesi Ar-Ge Merkezi, Maltepe Üniversitesi Ar-Ge Merkezi, BASF İnovasyon Merkezi’nin de 2020 yılında açılacak” diye konuşuyor.
KAPASİTEYİ İKİ KATINA ÇIKARACAK
130’un üzerinde firmanın bulunduğu GOSB Teknopark bünyesinde bin 143 kişi istihdam ediliyor. Şirketler 2019 yılında 358 milyon TL ciro, 5 milyon dolar ihracat gerçekleştirdiler.
Hedef, genişleme çalışmaları ile 2023 yılına kadar toplam kapasiteyi iki katına çıkarmak. Anadolu’daki teknopark ve üniversitelerin, sanayinin kalbine ulaşacakları, yeni bir yaşam merkezi yatırım planlarının bulunduğunu söyleyen GOSB Teknopark Teknoloji Transfer Ofisi (TTO) Direktörü Tolga Bildirici, ayrıca bölgedeki start up’lara destek verecek bir fon oluşturacaklarını da ifade ediyor.
SİLİKON VADİSİ İLE BAŞLADI
1- Dünyada teknopark faaliyetleri 1951 yılında Silikon Vadisi-Stanford Araştırma Parkı ile başladı.
2- Silikon Vadisi’nin başarısı ve yükselişi, ABD ve Avrupa’da 1970’li yıllarda teknopark faaliyetlerinin yayılmasına ve artmasına yol açtı, 70’lerin sonuna doğru Japonya da bu akıma katıldı. Bugün dünyada 1000’e yakın teknopark bulunuyor.
3- Teknoparkların yüzde 83’ü kar amacı gütmeyen yapılar olarak faaliyet gösteriyor. Bunların yüzde 6S’si bünyesinde kuluçka birimi barındırıyor.
4- Teknoparkların yüzde 70’i kamu yatırımı ile kurulmuş durumda.
5- Teknokentlerde yer alan şirketlerin yüzde S6’sı bilişim teknolojilerinde, yüzde S0’si biyoteknolojide, yüzde 19’u elektronik, yüzde 8’i çevre, yüzde 6’sı ileri malzeme, yüzde 5’i kimya, yüzde 9’u tarım ve yüzde 7’si diğer sektörlerde faaliyet gösteriyor.
TÜRKİYE’DE TEKNOPARK SAYISI 85’E ULAŞTI
2. Dünya Savaşı’ndan sonra teknoparklar yayıldı. İlk teknopark 1952 yılında ABD’deki Silikon Vadisi’nde kuruldu. Aralarında Apple, Google, Facebook, HP, Cisco ve Tesla gibi şirketlerin bulunduğu Silikon Vadisi, 2016 yılı itibarıyla toplam değeri 1 trilyon doları bulan 30 bin firmaya ve 1.5 milyon çalışana ev sahipliği yapıyor.
Türkiye’de ise ilk teknoloji merkezleri 1980’li yıllarda faaliyete geçti. Yasal düzenleme ise 2001 yılında yürürlüğe girdi. Türkiye’deki teknoloji geliştirme bölgeleri 2001 yılında 2 iken, bu sayı bugün 85’e ulaştı.
Türkiye son yıllarda teknopark atağına geçti. Şu anda teknoparklarda 5 bin 443 firma faaliyet gösteriyor. Türkiye’nin teknoloji üslerinde tamamlanan Ar-Ge proje sayısı 33 bin 363’e ulaştı.
Devam eden proje sayısı ise 9 bin 242.Firmaların gerçekleştirdiği toplam ürün ve hizmet satışı ise 85 milyar liraya yaklaştı. Toplam ihracat ise bugün 4,5 milyar dolar seviyelerinde.
TEKNOPARK’A KABUL NASIL SAĞLANIR?
4691 sayılı kanunla kurulan Teknoparklara Ar-Ge, tasarım ve yazılım projesi olan girişimciler kabul ediliyor. Süreç, başvuru formunun girişimci firmaya iletilerek bilgilerinin alınması ile başlıyor, girişimcinin Teknopark’a davet edilmesi ile devam ediyor.
Gebze OSB Teknopark Teknoloji Transfer Ofisi (TTO) Direktörü olarak benim tarafımdan ön değerlendirme gerçekleştiriliyor. Ön değerlendirme toplantısında girişimciden geçmiş projeleri, Teknopark’ta gerçekleştirmeyi planladığı proje/projeleri, şahsın ve görevlendirilecek personelinin yetkinliklerini anlatması beklenir.
Bu görüşmelerde hem Teknopark’ın genel yapısı hem Teknopark’ta bulunurken dikkat etmesi gereken konular hakkında bilgi aktarılır. Ön değerlendirme sonrası Teknopark’a kabulü uygun görülen girişimci firma, Girişimci Kabul Komisyonu’na davet edilir. Girişimci Kabul Komisyonu üyelerinin, firmanın Teknopark’a uygunluğunu tespitinin ardından girişimci firmaya GOSB Teknopark yerleşkesinde uygun ofislerde alan sağlanır.
TEKNOPARK İSTANBUL YETENEK AVINDA
Şubat ayında Özbekistan ve Pakistan’da Türkiye’deki istihdam alanlarının yurt dışındaki gençlere aktarılması amacıyla düzenlenen etkinliklere katılan Teknopark İstanbul yetkilileri, global yetenekleri avlıyor. Yetkililer yakın zamanda aynı program çerçevesinde Almanya ve ABD’ye de giderek genç yeteneklere Teknopark İstanbul’da yer alan önemli şirketlerdeki istihdam olanaklarını anlatacak.
Savunma sanayi, denizcilik, havacılık, uzay ve sağlık alanlarında ileri teknoloji geliştirmeleri yapan 300’ü aşkın yerli ve yabancı önemli şirketin yer aldığı Teknopark İstanbul, 2020 yılı sonuna kadar 4 bin nitelikli personeli daha kampüsünde ağırlayarak 9 bin nitelikli Ar-Ge mühendisine istihdam sağlama hedefiyle yoluna devam ediyor.
2030 yılında 1,5 milyon mg kapalı alanda 1000’i aşkın şirkete ulaşarak toplamda 43 bin nitelikli Ar-Ge mühendisine ev sahipliği yapmak isteyen Teknopark İstanbul, T.C. Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları Ofisi tarafından düzenlenen ve 8 ülkeyi kapsayan TALENT For BIZ 2020’de genç yeteneklerle bir araya geliyor.
Etkinlikte gelecek vaat eden ve yaratıcı fikirleri olan gençleri bünyesindeki firmalar ile tanıştırmaya hazırlanan Teknopark İstanbul, 3-4 Nisan’da Almanya/Köln’de ve 11 Nisan’da ABD/Boston’da düzenlenecek etkinliklere katılarak yetenek avını sürdürecek.
