Yatırımları finanse eden leasing, şirketlerin kaynağa ihtiyaç duyduğu dönemlerde alternatif finansman yöntemi olarak öne çıkıyor. 2019'da 2,6 milyar dolarlık hacimle en kötü yılını geçiren leasing sektörü, düşük faiz ortamında 2020'yi yıllık yüzde 46 büyümeyle 3,8 milyar dolarlık işlem hacmiyle kapattı.
TALİP YILMAZ tyilmaz@ekonomist.com.tr
GÖZDE YENİOVA SAYLAK gyeniova@ekonomist.com.tr
CEREN ORAL BALABAN coral@ekonomist.com.tr
2021'e umutlu başlayan sektör, yıllık yüzde 15-20 bandında büyüme bekliyor. Bu yıl uzun vadeli ve sürdürülebilir fon kaynakları yaratılması, KOBİ'lere daha fazla finansman sağlanması ve dijitale yatırımlar yine odakta olacak. Ayrıca sektörün düzenleyici otoriteden önemli mevzuat beklentileri de devam ediyor.
Kuruluşların faaliyetleri için ihtiyaç duyduğu yatırım mallarını, kiralama yöntemiyle temin eden leasing; uzun vadeli, esnek ve farklı gelir durumlarına uygun ödeme planları sunan yapısıyla bankacılık dışı finans tarafında oldukça önemli bir yere sahip.
Yatırımların finansmanı olan ve müşterileri arasında KOBİ'lerin payının yüksek olduğu leasing, bu yönüyle milli geliri büyüten ve istihdam artışına ciddi katkılar sunan bir sektör olarak da öne çıkıyor.
2014'te 7,6 milyar dolar işlem hacmiyle rekora ulaşan sektör; 2015, 2016 ve 2017'de 6 milyar doların üzerinde işlem hacmi ve 23 bini aşan sözleşme adetleriyle en parlak dönemlerini yaşadı.
Ancak 2018'den itibaren işlem hacimlerinde daralmalar meydana geldi. 2018'i 4,8 milyar dolar büyüklükle kapatan sektör, 2019'da 2,6 milyar dolarlık hacimle en kötü yılını geçirdi.
2020 yılı başında leasing için yılsonu beklentisi yıllık yüzde 34 büyümeyle 3,4 milyar dolar hacme ulaşmaktı.
2020 Ocak ve Şubat aylarında iyi bir ivme yakalayan sektörde, 2020 Mart'ta başlayan pandemiyle beklentiler de değişti ve baz senaryoda 2020'de sektörün yüzde 25-30 daralacağı beklentisi ağırlık kazandı.
Yaz dönemi itibarıyla toparlanmanın başlaması, son çeyrekte ise olumlu bir gidişatın oluşması bekleniyordu. Peki, 2020 yılsonu rakamları beklendiği gibi mi gerçekleşti? Sektör, 2020'yi nasıl kapattı? 2021 beklentileri nasıl şekilleniyor?
Bu sorulara yanıt alabilmek için geçen hafta 'Leasingin 2021 Vizyonu' başlığı altında sektörün önde gelen dört şirketinin genel müdürüyle, online yuvarlak masa toplantısı düzenledik.
Moderatörlüğünü Ekonomist Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Talip Yılmaz'ın yaptığı bu özel toplantıya; Yapı Kredi Leasing Genel Müdürü Fatih Torun, İş Leasing Genel Müdürü Mehmet Karakılıç, QNB Finans Leasing Genel Müdürü Metin Karabiber ve AkLease Genel Müdürü Çetin Düz katıldı.
Toplantıda şirket temsilcileriyle sektörün 2020 yılı değerlendirmesi yapılırken, 2021 hedef ve beklentileri de masaya yatırıldı. Pande-minin etkisiyle sektörde değişen iş yapış şekilleri, süreç yönetiminin kritik noktaları analiz edildi. Ayrıca leasing sektörünün önünün açılması için düzenleyici otoriteden beklenti ve talepleri de öğrendik.
Leasing sektörü 2020'yi, yılbaşındaki yüzde 34 büyüme hedefini aşarak yaklaşık yüzde 48 büyümeyle ve 3,8 milyar dolarlık işlem hacmiyle geride bıraktı. Sektörde 2020 ilk çeyrekte işlem hacmi 1 milyar, ikinci çeyrekte 700 milyon dolar işlem hacmi oluştu.
Ağustos itibarıyla ise kredi talebi bankalardan leasing şirketlerine kaydı ve üçüncü çeyrekte 1 milyar dolara yakın hacim, son çeyrekte 1,1 milyar dolar hacim elde edildi. Kriz dönemlerinde sözleşme üretimi düşse de 2020'de 13 bin 800 yeni sözleşme imzalandı ve 2019'daki 10 bin 442 adedin de üstüne çıkılmış oldu.
Bu olumlu tabloda ekonomi yönetiminin faiz tarafındaki kararlarının ve kurdaki dengelenmenin olumlu etkilerinin yatırımcıları cesaretlendirmesinin ve ertelenmiş yatırımların hayata geçmesinin en önemli etken olduğu üzerinde duruluyor.
Yatırımların çoğu ihracat odaklı olduğundan, pandemiye rağmen ihracatta oluşan olumlu resmin de bu büyümeye katkı sunduğu belirtiliyor.
E-ticaret, lojistik, gıda ambalaj, gıda güvenliği, sağlık, tekstil, plastik, kimya ile enerji sektörlerinin işlem hacimlerinden yüksek pay aldığı, bu alanlarda yatırımın finansmanı açısından fırsatlar oluştuğu kaydediliyor.
Her ne kadar leasing yabancı para (YP) fonlama ağırlıklı bir sektör olsa da 2020'de faizlerin tarihi düşük seviyelere gelmesiyle TL cinsi fon-lamanın oldukça arttığı da not ediliyor.
Bu zor yılın atlatılmasında leasing oyuncularının sektörü yaşatmaya dönük bir hedefle çalıştıkları da görülüyor. Yapılandırma, erteleme ve destek talebinde müşterilerinin yanında olan, nakit akışlarına uygun yapılandırmalar yapan ve danışmanlık da veren sektör oyuncularının dijitale hızla adapte olması ve iş süreçlerini dijitalleştirerek müşteri deneyimini artırması da bu tabloya önemli katkılar sunuyor.
Sektör oyuncuları 2021 için de umutlu bir tablo çiziyor. 2021'in faizlerde dengelenme yılı olacağı öngörülüyor. İşlem hacmi tarafında kurdaki oynaklığının etkisinin faizden daha belirgin olduğu belirtilirken, mevcut faiz politikası sürdüğü ve kurda stabilite oluştuğu takdirde, faizlerin yönünü tekrar aşağı döndürmesi bekleniyor.
2021 Ocak'ta, 2020 Ocak'a göre işlem adedinde yüzde 37, dolar bazlı işlem hacminde yüzde 14 büyüme olduğu bilgisi veriliyor. Beklendiği gibi olması durumunda da sektörün 2021'i yıllık en az yüzde 15-20 büyümeyle ve 4,5 milyar dolarlık işlem hacmiyle tamamlanması olası görülüyor.
2020'de YP ve TL olarak vade yapıları bozulduğundan sektör, 2021'de bu yapıları düzeltmek için uzun vadeli fonlara daha çok yönelecek gibi duruyor. Böylece sürdürülebilir fon kaynakları yaratılması hedefleniyor. Kontrat adetlerinin artması ise umut verici olsa da yeterli görülmüyor.
Sektör temsilcileri çözümün; istihdamı ve üretimi yaratan, ekonominin belkemiği KOBİ'lere daha fazla finansman yaratmakta olduğunu düşünüyor. Sektör oyuncuları finansal duruşuna güvenen, yatırımlarını değer yaratmak için yapan tüm şirketlere açık olduklarının da altını çiziyor.
Leasing sektörünün düzenleyici otoritelerden önemli talepleri var. Sektör temsilcileri, bu istek ve beklentileri şöyle sıralıyor:
1- 2020'de portföylerin TL kısımlarında vade bozuklukları yaşanmaya başladı. Yatırımı finanse eden bir sektör olarak kısa vadeden ziyade uzun vadeli TL kaynağa ihtiyacımız var. Bu konuda tam bir kazanım elde edemedik. Sektörün bu kaynağa erişimi sağlanmalı.
2- Stok olarak da baktığımızda YP işlemlerin ağırlıkta olduğu bir finansman yapımız var Krizin görüntüsü ortaya çıkar çıkmaz, CDS'lerde hareket başladığı anda YP, vade ve faiz açısından sektörü kıskaca alıyor. Böyle dönemlerde uzun vadeli para bulmak da güçleşiyor. Kaynaklar, banka sendikasyonlarında da görebileceğimiz üzere daha kısa vadeli oluyor. Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu (KKDF] düzenlemesi kapsamında ise vade ancak üç yıldan uzun olursa fon kesintisine tabi olmuyor Aksi takdirde anapara üzerinden vadelere göre değişen ve yüzde 3'ü bulan fon kesintisi söz konusu oluyor. Bu fona ilişkin düzenleme beklentimiz var.
3- Teşvikli işlemlerde teşvikten yararlanan leasing'in kiralayıcısı yani kiracı olduğu halde bu teşvikin kapanmaması-nın sorumluluğu leasing şirketlerine kalıyor. Teşvik belgesinin iptalinden ya da teşvik koşullarının kiracı tarafından ihlalinden kaynaklanan tüm sorumluluğun kiracıya ait olacağına ilişkin olarak 6361 sayılı Kanunun 35'inci maddesinde düzenleme yapılması gerekiyor. Böyle bir düzenleme; teşvik belgeli işlemlerin leasingler tarafından daha fazla finansmanın da önünü açar
4- Bankalar gibi yaygın dağıtım teşkilatımız yok ve acente kullanımıyla ilgili de BDDK'nin kısıtlamalarına maruz kalıyoruz. Banka şubelerini acente olarak kullanamıyoruz. Banka şubelerinin yaygınlığını düşünecek olursak bankaların yaygın kanallarını kullanma olanağı verilmesi, leasing işlem hacimlerini ve adetlerini daha üst noktalara taşır. Mevcutta işlem hacimlerinin yüzde 50'si İstanbul'dan geliyor Bunun yanına İzmir, Ankara, Gaziantep ve
Bursa'yı da koyduğumuz bu oran yüzde 70-80'lere çıkıyor. Diğer şehirler açısından haksız rekabet var. Çünkü küçük bir şehirde maliyetler kurtarmadığından ofis kuramıyoruz. Ama banka şubelerini kullanırsak bu sorun çözülür.
5- TL kaynak yaratırken yatırım şirketleri aracılığıyla bono ve tahvil ihraçları yapıyoruz ve oradan kaynak kullanabiliyoruz. Son düzenlemeyle bu piyasada fon veya tahvil ihracında bankalara ve mevduata göre daha fazla stopaja tabiyiz. Bankalarda oran yüzde 5 iken banka dışı finans kuruluşları için yüzde 15. Bu da ihraç edilen menkul kıymetlerin özellikle nitelikli bireysel yatırımcı talebini daraltıp maliyetini artırıyor.
6- Dijitalleşmenin getirdiği fırsatlarla sözleşmeleri uzaktan erişimle yapma planlarımız var ancak mevcut yasal çerçeveye göre kefillere uzaktan erişimle sözleşme imzalatamıyoruz. Islak imza şart. Bunun altyapısıyla ilgili hukuki düzenlemelerin yapılması durumunda verimlilik artacağından işlem maliyetlerimiz düşer ve daha küçük hacimli işlere de uzaktan erişim yöntemiyle girebiliriz.
ODAK KOBİ'YE DÖNÜYOR
2020 Ocak'ta sektör iyi performans gösterdi. Pandeminin de etkisiyle nisan ve mayıs aylarında sektörde dip görüldü. Hazirandan itibaren sektör tekrar hareketlendi. Sektör büyüklüğü 2019'deki 2,5 milyar doların üzerinde 2020'de 3,8 milyar dolar olarak gerçekleşti. Dikkat çeken bir büyüme ise yeni imzalanan işlem adetlerinde yaşandı. Yüzde 77 büyümeyle 13 bin 785 adet yeni sözleşme imza¬landı. Bu artış 2021'e yönelik beklentileri de yukarı taşıyor. Sektörün 2018'de 53 bin 510 adet müşterisi vardı. Bu rakam 2019'da 40 bin 457'ye, 2020'da 36 bin 240'a geriledi. Yani yüzde 75 oranında KOBİ'leri hedeflese de sektörün odağı, finansal dalgalan¬
maların yaşandığı son üç yılda finansal yapısı daha güçlü şirketlere yöneldi. Sektör merceğini tekrar KOBİ'lere çevirmeli.
ANADOLU'DA BÜYÜDÜK
Krizler yeni fırsatları da beraberinde getirir. 2020'de Yapı Kredi Leasing olarak daha çok müşteriye ulaşma anlamında sektörün üzerinde performans sergiledik. Dijital kanallara yatırımlarımızın pandemi döneminde önemini bir kez daha gördük.
Dijital kanallarımız sayesinde Anadolu'nun farklı noktalarına gitme adına olumlu adımlar attık. Müşteri adetlerinde de ilave pazar payı kazandık. KOBİ'lere, dijitalleşmeye ve Anadolu'ya daha fazla odaklanmaya devam edeceğiz. E-ticaret, lojistik, sağlık, hijyen, ev tekstili gibi alanlarda pandeminin getirdiği yatırım fırsatları iyi değerlendirildi.
Bu yılbaşından itibaren, döviz kurlarındaki düşüş eğilimiyle iş ve üretim makinaları gibi klasik iş sahalarında da yatırımlar toparlanmaya başladı. Bunu da ileriye yönelik olumlu bir gelişme olarak değerlendiriyoruz. Pandemide müşterilerimizin yanında olduk, nakit akışlarını bozmayacak şekilde yapılandırma taleplerini olumlu karşıladık. Müşterilerimize danışmanlık hizmeti verdik.
2021 BEKLENTİLERİ
2020 Ocak'ta, 2021 Ocak'a göre sözleşme adedi bazında yüzde 37 artış var. Dolar bazlı da yüzde 14 büyüme mevcut. Bu, 2021'e yönelik pozitif mesaj veriyor. Kontrat sayısındaki artış eğilimi yine istihdam yaratan, ekonominin kalbi olan KOBİ'lere daha fazla kaynak aktarabileceğimizi, yatırımlarını destekleyebileceğimizi gösteriyor.
2021'de bu göstergeler ışığında 2020'ye göre daha iyi bir yıl olacağını düşünüyorum. Doğru projesi olan ve finansal duruşuna güvenen her sektörden yatırımın finansmanını desteklemeye her zaman olduğu gibi devam edeceğiz. Ertelenen yenileme ve genişleme yatırımlarını da yapmak durumundayız.
Yenilenebilir enerji kaynaklarında 500 MW'a yakın olan bir portföyümüz var. Bu alanda pozitif yaklaşımımızla yatırımlarımıza devam edeceğiz.
Özellikle çatı üstü GES'ler tarafında, neredeyse ülkemizin toplam kurulu gücünün yarısına yakın potansiyelimiz var. Yenilenebilir enerji alanına yönelik altyapımızı iş birliklerimizi daha da geliştireceğiz. Bununla ilgili olarak da yakın zamanda önemli açıklamalarımız olacak.
DİJİTAL VE SÜRDÜRÜLEBİLİK
Dijitale ve sürdürebilirlik faaliyetlerine yatırım yap¬mayan şirketlerin büyüme yakalayamayacağının farkındayız. Bu anlamda Yapı Kredi Leasing olarak 2018'de çevre yönetim sistemleri ISO kalite standartları belgesini aldık. Çevre duyarlılığı yük¬sek proje, finansman iş birliklerimiz önümüzdeki dönemde de devam edecek.
Dijital tarafta web sitemizi çok aktif bir şekilde kullanıyoruz. Bunun yanı sıra mobil aplikasyonumuzda da 70 bine yakın bir indirme sayısına ulaştık. Leasing, hem reel sektörle hem de finans sektörüyle iç içe.
Bu nedenle sektör çalışanlarının çok yetkin bir donanıma sahip olması gerekiyor. Bu kapsamda Koç Üniversitesi ile uygulamaya soktuğumuz çalışanlarımıza yönelik Leasing Okulu'muz, pandemiyle birlikte dijital ortamda devam ediyor.
YAZDAN İTİBAREN HACİM ARTTI
2020'ye başlarken beklentilerimiz yüksekti. İlk çeyreği sistem 1 milyar doların üzerinde yeni işlem hacmiyle kapattı. İkinci çeyrekte 700 milyon dolar işlem hacmi gerçekleşti.
Üçüncü çeyrekte aktif rasyosu gibi bankacılığa ilişkin düzenlemelerin etkisiyle talep, ağustos başından itibaren bankalardan leasing ve banka dışı finans şirketlerine kaydı. Faizin de dip yapmasının etkisiyle yoğun talep aldık.
Üçüncü çeyrekte 1 milyar dolar, son çeyrekte 1,2 milyar dolar hacme ulaştık. Toplamda muhasebeleşen işler olarak uçtan uca 3,3 milyar dolar, yeni işlem ve yeni sözleşmeler olarak 3,8 milyar dolar üzerinde hacim gerçekleşti.
TALEPTE ARTIŞ BAŞLADI
Normal dönemlerde yılda yaklaşık 23-24 bin leasing sözleşmesi üretilirken sözleşme adedi kriz dönemlerinde düşmüştü. 2019'da 2,6 milyar dolarlık işlem hacmine karşılık 7 bin 807 adet işlem gerçekleşti. 2020'de 13 bin 800 sözleşme imzalandı. Bu, ertelenen talebin yeşermeye başladığını gösteriyor.
Uçtan uca yeni işlem hacmi adetsel olarak yüzde 76, dolar bazında tutar olarak yüzde 47 arttı. BDDK'ya göre, TL karşılık olarak bakiyede önceki yıla göre 17,6 artış var. Sektörde portföyün yapısal dağılımı yüzde 75 döviz-yüzde 25 TL iken 2020'de işlemlerin çoğu TL olarak yapıldı. Faizlerin düşük olması bunda en önemli etken.
NPL'LER DÜŞTÜ
Pandemide leasing sektörü önlemleri zamanında aldı. İş Leasing portföyünün neredeyse yüzde 20'sinde gerekli geri ödeme revizyonları yapıldı. Ön koşulsuz pandemiyle ilgili olduğunu değerlendirdiğimiz her talebi karşıladık.
Normal dönemde leasing taksitlerinin gecikmesi 90 günü aşarsa takip hesaplarına aktarılırken düzenlemeyle sektörde bu süre 240 güne kadar uzatıldı. Sektörün NPL oranı yüzde 6,8'e geriledi. Bunda, düzenlemenin payının yaklaşık yarım puan olduğunu tahmin ediyorum.
FAİZDE DENGELENME YILI
İş Leasing olarak 2020'yi iyi geçirdik. Müşteri sayımız ve piyasa payımız arttı. 2020'de 600 milyon doların üzerinde yeni işlem hacmi gerçekleştirdik. 2021'de belirgin pazar payı hedefimiz var. Bu yıl sektörün yeni işlem hacminde dolar bazında en az yüzde 15 artış tahmin ediyorum.
2021, faiz açısından dengelenme yılı olacak. Mevcut faiz politikası sürerse faizler daha düşük seviyelere iner. Kurda da daha stabil kalırsak 2021'yi beklediğimiz seviyelerde tamamlayabiliriz. Pandemiyle ilişkili gıda, ambalaj, lojistik gibi sektörler 2021'de de hareketli olacak.
ENERJİ ODAĞIMIZDA OLACAK
Yılbaşında EBRD Turseff kaynağından 40 milyon Euro kaynak sağladık. Sanıyorum sektörde bu konuda alınan en büyük kredi oldu. Kaynak verimliliği ve yenilenebilir enerji odaklı kullandıracağız. Son birkaç yılda yenilenebilir enerji sektörüne 150 MW'ın üzerinde kaynak sağladık. Enerji sektörü odağımızda olacak.
Grubumuz iştiraklerinden Escarus'tan sürdürülebilirlik konusunda danışmanlık alıyoruz. Her yılsonunda sürdürebilirlik raporunu düzenleyip yayımlayacağız.
İş Leasing mobil uygulaması, kredi kartıyla taksit ödeme ve internet sitesindeki diğer altyapı çalışmalarımız var. Kapsamlı bir dijitalleşme projesi yürütüyor, yılsonunda bitirmeyi hedefliyoruz. Dijitalleşme kaslarımızı geliştirecek, süreçlerimizi iyileştireceğiz.
OTORİTEDEN BEKLENTİLER
2020'de portföylerin TL kısımlarında vade uyumsuzluğu yaşadık. TL bazlı uzun dönemli kaynak edinmemiz gerekiyor. YP işlemler stok olarak ağırlıkta olduğundan volatil dönemlerde uzun vadeli kaynak bulmak güçleşiyor. Kriz dönemlerinde yabancının kısa vadeli kaynak sunması nedeniyle KKDF mevzuatında düzenleme bekliyoruz.
METİN KARABİBER / QNB FINANSLEASING GENEL MÜDÜRÜ "ÖNE ÇEKİLEN YATIRIMLAR 2020'Yİ İYİ KAPATMAMIZI SAĞLADI"
BEKLENENİN DIŞINDA BİR YIL
2019'u beklediğimizin altında kapatmıştık ama 2020 yılı ilk üç ay çok iyi gidiyordu. Pandeminin başlamasıyla 2019'dan daha kötü şekilde yılı kapatacağımızı düşündüm. Ancak beklenenin dışında gelişmeler oldu. Faizlerin düşmesi ve kurların hızlı yukarı gitmesiyle ertelenmiş yatırımlar öne çekildi. Öne çekilen yatırımlar, yılı iyi kapatmamıza neden oldu.
TL VADE YAPIMIZI BOZDU
2020'de 550 milyon dolarlık sözleşme imzaladık. NPL oranımız yüzde 6'lardan yüzde 4'e geldi. 2020, 2019'da göre iyi bir yıl oldu. TL'de faizlerin düşük seviyelere gelmesiyle işlemleri TL bazlı yapmaya başladık. Ancak TL'de beş yıl vadeli kaynak olmadığı için vade yapılarımız bozuldu.
TCMB ile daha uzun vadeli kaynağın nasıl oluşturabileceğimize dair konuşuyoruz. Çünkü leasingin en önemli özelliği; gerektirmedikçe ek teminat almaksızın sadece finansmanı yapılan ekipmana uzun vadeli finansman sağlaması.
2020'de tekstil, plastik, kimya, yeşil enerji, perakende sektörleri büyüdü. Tekne yatırımları yaz aylarında arttı. Turizm ve turizme bağlı perakende de küçülme oldu. Sat-geri kirala alanı da daraldı.
FONLAMA ÖNE ÇIKACAK
Bu yıl fonlama tarafı öne çıkacak. Vade yapımız bozulduğu için uzun vadeli fonlara yöneleceğiz. Şu an üç farklı kurumla görüşüyoruz. Yurtdışından beş yıllık sendikasyon getireceğiz. Tüm leasing şirketleri olarak bunları getirebilirsek hem vadelerimizi düzeltecek hem de uzun vadeli kaynak verebileceğiz.
Ancak bu kaynakları veren yurtdışındaki kurumlar, "Bu kaynakları yeşil finansman alanına ve KOBİ'lere verebilirsiniz" diyor. Biz de bu alanlara kaynak ayıracağız. Zaten bunu 5-6 yıldır odağımıza almıştık, devam edeceğiz.
BANKA AĞLARINI KULLANABİLMELİYİZ
Yatırım teşvik belgeli işlerde leasing şirketinin değil, kullanan kişinin sorumluğunun olması önümüzü açar. Burada otoriteden düzenleme bekliyoruz. Bankalar gibi dağıtım ağımız yok. Banka şubelerini acente olarak kullanamıyoruz. Bankaların yaygın kanallarından ve dokunamadığımız yerlerden iş getirebilmemiz için BDDK'dan talebimiz var. Burada sonuç alınırsa hacimlerimiz artar.
Takasbank üzerinden bono-tahvil ihracı ya da kaynak kullanımı yapıyoruz. Biz bunu yaparken vergiye tabiiyiz ama bankalarla aramızda yüzde 10'luk fark var. Yine dijitalleşmenin getireceği fırsatlar açısından sözleşmeleri uzaktan yapıyoruz ama kefillerin mutlaka ıslak imza atması gerekiyor. Bunlarla ilgili düzenleme yapılırsa işlem boyutlarımız artar.
DİJİTALEŞME ALTYAPIMIZI DEĞİŞTİRİYORUZ
Pandeminin güzel hediyesi, altyapılarımızın bu işe hazır olduğunu göstermesi oldu. Dijitalleşmeyle çalışma şekillerimiz değişti. Çalışanlarımızla artık dijital ortamda bir araya geliyoruz. Bu bize yeni müşteri kazanımı için de yeni umutlar getirdi. Müşteri ziyaretlerimizi de artık dijital ortamda yapabiliyoruz.
Bu sayede Türkiye'nin her yerine daha fazla müşteriye ulaşma şansımız oldu. Bu yılın da önemli kısmını bu şekilde devam ettireceğiz gibi görünüyor. Bütün altyapımızı yanına dijitalleşmeyi koyarak değiştiriyoruz. Dijitalleşmeyi leasing sektörünü büyütme, yeni iş modelleri getirme anlamında fırsat olarak görüyorum.
2020'nin ortalarında çalışmalara başladık. Büyük yatırım rakamları ayırdık ve bunun sonuçları olarak 2023'te dijitalleşmede yeni iş modelleri göreceğiz.
Sürdürebilirlik alanındaki sertifikalarımıza yenilerini de ekleyeceğiz. Sosyal sorumluluk projelerimiz kapsamında çalışanlarımızın da katkısıyla pandemi döneminde hastane ekipman desteği, eğitim seferberliği döneminde genç öğrencilere tablet desteği, sokak hayvanları için verdiğimiz maddi manevi desteklerle sosyal hayatın içinde de olmaya çalıştık.
YÜZDE 100 BÜYÜME
Leasing; yatırımcıları destekleyen, kritik bir sektör. 2019; sektör için zor, en zayıf işlem hacimlerinden birinin elde edildiği bir yıldı. 2020'ye umutlu başlamış, işlem hacmi bazında yaklaşık yüzde 30 büyüme öngörmüştük. Pandemide ise yüzde 20-25 küçülme tahminleri yapılmıştı.
Ancak 2020'de yeni işlem hacmi yaklaşık yüzde 50 büyüyerek 3,8 milyar dolar oldu. Aklease olarak ise 2020'de işlem hacmimiz 2019'a göre yaklaşık yüzde 100 büyüdü.
Bu tabloda; ekonomi yönetiminin kararlarının yatırımcıları cesaretlendirmesi önemli bir unsur olarak öne çıkıyor. Ertelenmiş yatırımların hayata geçtiğini gözlemledik. 2020'de pandemiye rağmen Türkiye ihracatta rekor kırdı, sağlık sistemimiz iyi bir sınav verdi ve tüm bunlar da sektörlere olumlu yansıdı.
HANGİ ALANLAR?
Pandemide e-ticaret, lojistik, gıda ve gıda güvenliği ile ilgili sektörler öne çıktı. Bu sektörler; işlem hacmimiz içinde de yüksek paylara sahip. İhracatçılar konumlarını korudu. Tekstilde Avrupa, rotasını Türkiye'ye çevirdi ve tekstil sektörü güçlü kasını yine gösterdi. Biz de bu sektörlerde yatırımın finansmanı açısından fırsatlar gördük.
Geçmiş yıllarda yıllık 6-7 milyar dolarlık işlem hacimleri elde etmiş bir sektörüz. Bu seviyelerden uzak olsak da geleceğe ve 2021'e umutlu bakıyoruz. Ertelenmiş yatırımların hızla hayata geçirileceğini düşünüyoruz.
YATIRIMLARI DESTEKLEMEK İÇİN HAZIRIZ
2021 de yatırım iştahı sürüyor ancak faiz ortamıyla ilgili dengelenme beklentisi de var. Sektörün yeni işlem hacminin 2020'ye kıyasla yüzde 15-20 artmasını bekliyoruz. 2021'i sektör olarak 4,5 milyar dolar hacimle kapatabiliriz. Bu büyümede; tekstil, gıda ambalaj, sağlık sektörlerindeki yatırımlar hız kesse de yine etkili olacak.
Pandemiden negatif etkilenen ve yatırımların ertelendiği turizm, 2021'in ikinci yarısında daha parlak bir dönem görebilir, yatırımlar artabilir. Leasing sektöründe 12 milyar TL'nin üzerinde bir öz kaynak mevcut.
Sektör, yatırım ortamı ve talebi oluştuğu takdirde bunu karşılayacak ve üretimleri destekleyebilecek güçte. Sektör, 2021'de ivmelenen artış trendiyle iyi bir noktaya doğru ilerleyecek.
SEKTÖRÜN ÜZERİNDE BÜYÜRÜZ
Artık her yatırımın çevresel ve sosyal etkileri de dikkate alınıyor. Yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği ara başlıklar olarak 2021'de önemli yer bulacak. Aklease olarak bu alanlarda ciddi işlem hacimleri yaptık, yapmaya da devam ediyoruz. 2021'de yenilenebilir enerji alanında çok aktif olmayı planlıyoruz.
Bugüne kadar yaklaşık 250-300 megawat'lık finansman sağladık. Ayrıca yatırımların sürdüğü tekstil sektöründe de faaliyetlerimiz yoğunlaşacak. Yılın ikinci yarısında hareketlenmesini beklediğimiz turizm de takibimizde. Turizm yatırımları taleplerini destekleyeceğiz. 2021'de sektörün yüzde 15-20 büyüme beklentisinin üzerinde büyüme hedefliyoruz.
ÇEVRESEL VE SOSYAL YÖNETİŞİM KÜLTÜRÜ
Yeni dünyada dijitalleşme kaçınılmaz. Artık yeni bir çağ açıldı. Bu çağda müşterilerimize hızlı ve kesin sonuçlar sunmamız gerekiyor. Biz de iş süreçlerimizi gözden geçirdik. Müşterinin en kolay çalışabileceği şirketlerden biri olmak için yatırımlar yapıyoruz.
Bir diğer önemli ve kritik konu, çevresel ve sosyal sorumluluk. Çevresel ve sosyal yönetişim kültürü çerçevesinde şirketimizi farklılaştırmak ve dönüştürmek istiyoruz. Yine finansman tarafında yabancı bankaların yeşil ve yenilebilir enerji, enerji verimliliği konularında önemli yaklaşımları var.
Gurur duyduğumuz bir husus olarak; 2020'deki yatırımlarımızın yüzde 70-75'i yeşil enerji ve enerji verimliliği yarattı. İş süreçlerimizi bu yönde yapılandırmaya devam ediyoruz. Ayrıca yatırımların çevresel etkisine yönelik sosyal sorumluluğumuz da devam edecek.
TALİP YILMAZ tyilmaz@ekonomist.com.tr
GÖZDE YENİOVA SAYLAK gyeniova@ekonomist.com.tr
CEREN ORAL BALABAN coral@ekonomist.com.tr
2021'e umutlu başlayan sektör, yıllık yüzde 15-20 bandında büyüme bekliyor. Bu yıl uzun vadeli ve sürdürülebilir fon kaynakları yaratılması, KOBİ'lere daha fazla finansman sağlanması ve dijitale yatırımlar yine odakta olacak. Ayrıca sektörün düzenleyici otoriteden önemli mevzuat beklentileri de devam ediyor.
Kuruluşların faaliyetleri için ihtiyaç duyduğu yatırım mallarını, kiralama yöntemiyle temin eden leasing; uzun vadeli, esnek ve farklı gelir durumlarına uygun ödeme planları sunan yapısıyla bankacılık dışı finans tarafında oldukça önemli bir yere sahip.
Yatırımların finansmanı olan ve müşterileri arasında KOBİ'lerin payının yüksek olduğu leasing, bu yönüyle milli geliri büyüten ve istihdam artışına ciddi katkılar sunan bir sektör olarak da öne çıkıyor.
2014 REKOR YIL OLDU
2014'te 7,6 milyar dolar işlem hacmiyle rekora ulaşan sektör; 2015, 2016 ve 2017'de 6 milyar doların üzerinde işlem hacmi ve 23 bini aşan sözleşme adetleriyle en parlak dönemlerini yaşadı.
Ancak 2018'den itibaren işlem hacimlerinde daralmalar meydana geldi. 2018'i 4,8 milyar dolar büyüklükle kapatan sektör, 2019'da 2,6 milyar dolarlık hacimle en kötü yılını geçirdi.
2020 yılı başında leasing için yılsonu beklentisi yıllık yüzde 34 büyümeyle 3,4 milyar dolar hacme ulaşmaktı.
2020 Ocak ve Şubat aylarında iyi bir ivme yakalayan sektörde, 2020 Mart'ta başlayan pandemiyle beklentiler de değişti ve baz senaryoda 2020'de sektörün yüzde 25-30 daralacağı beklentisi ağırlık kazandı.
Yaz dönemi itibarıyla toparlanmanın başlaması, son çeyrekte ise olumlu bir gidişatın oluşması bekleniyordu. Peki, 2020 yılsonu rakamları beklendiği gibi mi gerçekleşti? Sektör, 2020'yi nasıl kapattı? 2021 beklentileri nasıl şekilleniyor?
ONLİNE YUVARLAK MASA TOPLANTISI
Bu sorulara yanıt alabilmek için geçen hafta 'Leasingin 2021 Vizyonu' başlığı altında sektörün önde gelen dört şirketinin genel müdürüyle, online yuvarlak masa toplantısı düzenledik.
Moderatörlüğünü Ekonomist Dergisi Genel Yayın Yönetmeni Talip Yılmaz'ın yaptığı bu özel toplantıya; Yapı Kredi Leasing Genel Müdürü Fatih Torun, İş Leasing Genel Müdürü Mehmet Karakılıç, QNB Finans Leasing Genel Müdürü Metin Karabiber ve AkLease Genel Müdürü Çetin Düz katıldı.
Toplantıda şirket temsilcileriyle sektörün 2020 yılı değerlendirmesi yapılırken, 2021 hedef ve beklentileri de masaya yatırıldı. Pande-minin etkisiyle sektörde değişen iş yapış şekilleri, süreç yönetiminin kritik noktaları analiz edildi. Ayrıca leasing sektörünün önünün açılması için düzenleyici otoriteden beklenti ve talepleri de öğrendik.
BEKLENTİLERİN AKSİNE İYİ BİR YIL
Leasing sektörü 2020'yi, yılbaşındaki yüzde 34 büyüme hedefini aşarak yaklaşık yüzde 48 büyümeyle ve 3,8 milyar dolarlık işlem hacmiyle geride bıraktı. Sektörde 2020 ilk çeyrekte işlem hacmi 1 milyar, ikinci çeyrekte 700 milyon dolar işlem hacmi oluştu.
Ağustos itibarıyla ise kredi talebi bankalardan leasing şirketlerine kaydı ve üçüncü çeyrekte 1 milyar dolara yakın hacim, son çeyrekte 1,1 milyar dolar hacim elde edildi. Kriz dönemlerinde sözleşme üretimi düşse de 2020'de 13 bin 800 yeni sözleşme imzalandı ve 2019'daki 10 bin 442 adedin de üstüne çıkılmış oldu.
Bu olumlu tabloda ekonomi yönetiminin faiz tarafındaki kararlarının ve kurdaki dengelenmenin olumlu etkilerinin yatırımcıları cesaretlendirmesinin ve ertelenmiş yatırımların hayata geçmesinin en önemli etken olduğu üzerinde duruluyor.
Yatırımların çoğu ihracat odaklı olduğundan, pandemiye rağmen ihracatta oluşan olumlu resmin de bu büyümeye katkı sunduğu belirtiliyor.
E-ticaret, lojistik, gıda ambalaj, gıda güvenliği, sağlık, tekstil, plastik, kimya ile enerji sektörlerinin işlem hacimlerinden yüksek pay aldığı, bu alanlarda yatırımın finansmanı açısından fırsatlar oluştuğu kaydediliyor.
Her ne kadar leasing yabancı para (YP) fonlama ağırlıklı bir sektör olsa da 2020'de faizlerin tarihi düşük seviyelere gelmesiyle TL cinsi fon-lamanın oldukça arttığı da not ediliyor.
Bu zor yılın atlatılmasında leasing oyuncularının sektörü yaşatmaya dönük bir hedefle çalıştıkları da görülüyor. Yapılandırma, erteleme ve destek talebinde müşterilerinin yanında olan, nakit akışlarına uygun yapılandırmalar yapan ve danışmanlık da veren sektör oyuncularının dijitale hızla adapte olması ve iş süreçlerini dijitalleştirerek müşteri deneyimini artırması da bu tabloya önemli katkılar sunuyor.
YÜZDE 20 BÜYÜME TAHMİNİ
Sektör oyuncuları 2021 için de umutlu bir tablo çiziyor. 2021'in faizlerde dengelenme yılı olacağı öngörülüyor. İşlem hacmi tarafında kurdaki oynaklığının etkisinin faizden daha belirgin olduğu belirtilirken, mevcut faiz politikası sürdüğü ve kurda stabilite oluştuğu takdirde, faizlerin yönünü tekrar aşağı döndürmesi bekleniyor.
2021 Ocak'ta, 2020 Ocak'a göre işlem adedinde yüzde 37, dolar bazlı işlem hacminde yüzde 14 büyüme olduğu bilgisi veriliyor. Beklendiği gibi olması durumunda da sektörün 2021'i yıllık en az yüzde 15-20 büyümeyle ve 4,5 milyar dolarlık işlem hacmiyle tamamlanması olası görülüyor.
2020'de YP ve TL olarak vade yapıları bozulduğundan sektör, 2021'de bu yapıları düzeltmek için uzun vadeli fonlara daha çok yönelecek gibi duruyor. Böylece sürdürülebilir fon kaynakları yaratılması hedefleniyor. Kontrat adetlerinin artması ise umut verici olsa da yeterli görülmüyor.
Sektör temsilcileri çözümün; istihdamı ve üretimi yaratan, ekonominin belkemiği KOBİ'lere daha fazla finansman yaratmakta olduğunu düşünüyor. Sektör oyuncuları finansal duruşuna güvenen, yatırımlarını değer yaratmak için yapan tüm şirketlere açık olduklarının da altını çiziyor.
LEASING SEKTÖRÜNÜN ALTI ÖNEMLİ BEKLENTİSİ
Leasing sektörünün düzenleyici otoritelerden önemli talepleri var. Sektör temsilcileri, bu istek ve beklentileri şöyle sıralıyor:
1- 2020'de portföylerin TL kısımlarında vade bozuklukları yaşanmaya başladı. Yatırımı finanse eden bir sektör olarak kısa vadeden ziyade uzun vadeli TL kaynağa ihtiyacımız var. Bu konuda tam bir kazanım elde edemedik. Sektörün bu kaynağa erişimi sağlanmalı.
2- Stok olarak da baktığımızda YP işlemlerin ağırlıkta olduğu bir finansman yapımız var Krizin görüntüsü ortaya çıkar çıkmaz, CDS'lerde hareket başladığı anda YP, vade ve faiz açısından sektörü kıskaca alıyor. Böyle dönemlerde uzun vadeli para bulmak da güçleşiyor. Kaynaklar, banka sendikasyonlarında da görebileceğimiz üzere daha kısa vadeli oluyor. Kaynak Kullanımı Destekleme Fonu (KKDF] düzenlemesi kapsamında ise vade ancak üç yıldan uzun olursa fon kesintisine tabi olmuyor Aksi takdirde anapara üzerinden vadelere göre değişen ve yüzde 3'ü bulan fon kesintisi söz konusu oluyor. Bu fona ilişkin düzenleme beklentimiz var.
3- Teşvikli işlemlerde teşvikten yararlanan leasing'in kiralayıcısı yani kiracı olduğu halde bu teşvikin kapanmaması-nın sorumluluğu leasing şirketlerine kalıyor. Teşvik belgesinin iptalinden ya da teşvik koşullarının kiracı tarafından ihlalinden kaynaklanan tüm sorumluluğun kiracıya ait olacağına ilişkin olarak 6361 sayılı Kanunun 35'inci maddesinde düzenleme yapılması gerekiyor. Böyle bir düzenleme; teşvik belgeli işlemlerin leasingler tarafından daha fazla finansmanın da önünü açar
4- Bankalar gibi yaygın dağıtım teşkilatımız yok ve acente kullanımıyla ilgili de BDDK'nin kısıtlamalarına maruz kalıyoruz. Banka şubelerini acente olarak kullanamıyoruz. Banka şubelerinin yaygınlığını düşünecek olursak bankaların yaygın kanallarını kullanma olanağı verilmesi, leasing işlem hacimlerini ve adetlerini daha üst noktalara taşır. Mevcutta işlem hacimlerinin yüzde 50'si İstanbul'dan geliyor Bunun yanına İzmir, Ankara, Gaziantep ve
Bursa'yı da koyduğumuz bu oran yüzde 70-80'lere çıkıyor. Diğer şehirler açısından haksız rekabet var. Çünkü küçük bir şehirde maliyetler kurtarmadığından ofis kuramıyoruz. Ama banka şubelerini kullanırsak bu sorun çözülür.
5- TL kaynak yaratırken yatırım şirketleri aracılığıyla bono ve tahvil ihraçları yapıyoruz ve oradan kaynak kullanabiliyoruz. Son düzenlemeyle bu piyasada fon veya tahvil ihracında bankalara ve mevduata göre daha fazla stopaja tabiyiz. Bankalarda oran yüzde 5 iken banka dışı finans kuruluşları için yüzde 15. Bu da ihraç edilen menkul kıymetlerin özellikle nitelikli bireysel yatırımcı talebini daraltıp maliyetini artırıyor.
6- Dijitalleşmenin getirdiği fırsatlarla sözleşmeleri uzaktan erişimle yapma planlarımız var ancak mevcut yasal çerçeveye göre kefillere uzaktan erişimle sözleşme imzalatamıyoruz. Islak imza şart. Bunun altyapısıyla ilgili hukuki düzenlemelerin yapılması durumunda verimlilik artacağından işlem maliyetlerimiz düşer ve daha küçük hacimli işlere de uzaktan erişim yöntemiyle girebiliriz.
FATİH TORUN/YAPI KREDİ LEASİNG GENEL MÜDÜRÜ "KOBİ'LERE, ANADOLU'YA VE DİJİTALLEŞMEYE ODAKLANACAĞIZ"
ODAK KOBİ'YE DÖNÜYOR
2020 Ocak'ta sektör iyi performans gösterdi. Pandeminin de etkisiyle nisan ve mayıs aylarında sektörde dip görüldü. Hazirandan itibaren sektör tekrar hareketlendi. Sektör büyüklüğü 2019'deki 2,5 milyar doların üzerinde 2020'de 3,8 milyar dolar olarak gerçekleşti. Dikkat çeken bir büyüme ise yeni imzalanan işlem adetlerinde yaşandı. Yüzde 77 büyümeyle 13 bin 785 adet yeni sözleşme imza¬landı. Bu artış 2021'e yönelik beklentileri de yukarı taşıyor. Sektörün 2018'de 53 bin 510 adet müşterisi vardı. Bu rakam 2019'da 40 bin 457'ye, 2020'da 36 bin 240'a geriledi. Yani yüzde 75 oranında KOBİ'leri hedeflese de sektörün odağı, finansal dalgalan¬
maların yaşandığı son üç yılda finansal yapısı daha güçlü şirketlere yöneldi. Sektör merceğini tekrar KOBİ'lere çevirmeli.
ANADOLU'DA BÜYÜDÜK
Krizler yeni fırsatları da beraberinde getirir. 2020'de Yapı Kredi Leasing olarak daha çok müşteriye ulaşma anlamında sektörün üzerinde performans sergiledik. Dijital kanallara yatırımlarımızın pandemi döneminde önemini bir kez daha gördük.
Dijital kanallarımız sayesinde Anadolu'nun farklı noktalarına gitme adına olumlu adımlar attık. Müşteri adetlerinde de ilave pazar payı kazandık. KOBİ'lere, dijitalleşmeye ve Anadolu'ya daha fazla odaklanmaya devam edeceğiz. E-ticaret, lojistik, sağlık, hijyen, ev tekstili gibi alanlarda pandeminin getirdiği yatırım fırsatları iyi değerlendirildi.
Bu yılbaşından itibaren, döviz kurlarındaki düşüş eğilimiyle iş ve üretim makinaları gibi klasik iş sahalarında da yatırımlar toparlanmaya başladı. Bunu da ileriye yönelik olumlu bir gelişme olarak değerlendiriyoruz. Pandemide müşterilerimizin yanında olduk, nakit akışlarını bozmayacak şekilde yapılandırma taleplerini olumlu karşıladık. Müşterilerimize danışmanlık hizmeti verdik.
2021 BEKLENTİLERİ
2020 Ocak'ta, 2021 Ocak'a göre sözleşme adedi bazında yüzde 37 artış var. Dolar bazlı da yüzde 14 büyüme mevcut. Bu, 2021'e yönelik pozitif mesaj veriyor. Kontrat sayısındaki artış eğilimi yine istihdam yaratan, ekonominin kalbi olan KOBİ'lere daha fazla kaynak aktarabileceğimizi, yatırımlarını destekleyebileceğimizi gösteriyor.
2021'de bu göstergeler ışığında 2020'ye göre daha iyi bir yıl olacağını düşünüyorum. Doğru projesi olan ve finansal duruşuna güvenen her sektörden yatırımın finansmanını desteklemeye her zaman olduğu gibi devam edeceğiz. Ertelenen yenileme ve genişleme yatırımlarını da yapmak durumundayız.
Yenilenebilir enerji kaynaklarında 500 MW'a yakın olan bir portföyümüz var. Bu alanda pozitif yaklaşımımızla yatırımlarımıza devam edeceğiz.
Özellikle çatı üstü GES'ler tarafında, neredeyse ülkemizin toplam kurulu gücünün yarısına yakın potansiyelimiz var. Yenilenebilir enerji alanına yönelik altyapımızı iş birliklerimizi daha da geliştireceğiz. Bununla ilgili olarak da yakın zamanda önemli açıklamalarımız olacak.
DİJİTAL VE SÜRDÜRÜLEBİLİK
Dijitale ve sürdürebilirlik faaliyetlerine yatırım yap¬mayan şirketlerin büyüme yakalayamayacağının farkındayız. Bu anlamda Yapı Kredi Leasing olarak 2018'de çevre yönetim sistemleri ISO kalite standartları belgesini aldık. Çevre duyarlılığı yük¬sek proje, finansman iş birliklerimiz önümüzdeki dönemde de devam edecek.
Dijital tarafta web sitemizi çok aktif bir şekilde kullanıyoruz. Bunun yanı sıra mobil aplikasyonumuzda da 70 bine yakın bir indirme sayısına ulaştık. Leasing, hem reel sektörle hem de finans sektörüyle iç içe.
Bu nedenle sektör çalışanlarının çok yetkin bir donanıma sahip olması gerekiyor. Bu kapsamda Koç Üniversitesi ile uygulamaya soktuğumuz çalışanlarımıza yönelik Leasing Okulu'muz, pandemiyle birlikte dijital ortamda devam ediyor.
MEHMET KARAKILIÇ / İŞ LEASING GM VE LEASING SEKTÖRÜ TEMSİL KURULU BŞK MÜŞTERİ SAYIMIZDA VE PAZAR PAYIMIZDA BÜYÜME SÜRÜYOR
YAZDAN İTİBAREN HACİM ARTTI
2020'ye başlarken beklentilerimiz yüksekti. İlk çeyreği sistem 1 milyar doların üzerinde yeni işlem hacmiyle kapattı. İkinci çeyrekte 700 milyon dolar işlem hacmi gerçekleşti.
Üçüncü çeyrekte aktif rasyosu gibi bankacılığa ilişkin düzenlemelerin etkisiyle talep, ağustos başından itibaren bankalardan leasing ve banka dışı finans şirketlerine kaydı. Faizin de dip yapmasının etkisiyle yoğun talep aldık.
Üçüncü çeyrekte 1 milyar dolar, son çeyrekte 1,2 milyar dolar hacme ulaştık. Toplamda muhasebeleşen işler olarak uçtan uca 3,3 milyar dolar, yeni işlem ve yeni sözleşmeler olarak 3,8 milyar dolar üzerinde hacim gerçekleşti.
TALEPTE ARTIŞ BAŞLADI
Normal dönemlerde yılda yaklaşık 23-24 bin leasing sözleşmesi üretilirken sözleşme adedi kriz dönemlerinde düşmüştü. 2019'da 2,6 milyar dolarlık işlem hacmine karşılık 7 bin 807 adet işlem gerçekleşti. 2020'de 13 bin 800 sözleşme imzalandı. Bu, ertelenen talebin yeşermeye başladığını gösteriyor.
Uçtan uca yeni işlem hacmi adetsel olarak yüzde 76, dolar bazında tutar olarak yüzde 47 arttı. BDDK'ya göre, TL karşılık olarak bakiyede önceki yıla göre 17,6 artış var. Sektörde portföyün yapısal dağılımı yüzde 75 döviz-yüzde 25 TL iken 2020'de işlemlerin çoğu TL olarak yapıldı. Faizlerin düşük olması bunda en önemli etken.
NPL'LER DÜŞTÜ
Pandemide leasing sektörü önlemleri zamanında aldı. İş Leasing portföyünün neredeyse yüzde 20'sinde gerekli geri ödeme revizyonları yapıldı. Ön koşulsuz pandemiyle ilgili olduğunu değerlendirdiğimiz her talebi karşıladık.
Normal dönemde leasing taksitlerinin gecikmesi 90 günü aşarsa takip hesaplarına aktarılırken düzenlemeyle sektörde bu süre 240 güne kadar uzatıldı. Sektörün NPL oranı yüzde 6,8'e geriledi. Bunda, düzenlemenin payının yaklaşık yarım puan olduğunu tahmin ediyorum.
FAİZDE DENGELENME YILI
İş Leasing olarak 2020'yi iyi geçirdik. Müşteri sayımız ve piyasa payımız arttı. 2020'de 600 milyon doların üzerinde yeni işlem hacmi gerçekleştirdik. 2021'de belirgin pazar payı hedefimiz var. Bu yıl sektörün yeni işlem hacminde dolar bazında en az yüzde 15 artış tahmin ediyorum.
2021, faiz açısından dengelenme yılı olacak. Mevcut faiz politikası sürerse faizler daha düşük seviyelere iner. Kurda da daha stabil kalırsak 2021'yi beklediğimiz seviyelerde tamamlayabiliriz. Pandemiyle ilişkili gıda, ambalaj, lojistik gibi sektörler 2021'de de hareketli olacak.
ENERJİ ODAĞIMIZDA OLACAK
Yılbaşında EBRD Turseff kaynağından 40 milyon Euro kaynak sağladık. Sanıyorum sektörde bu konuda alınan en büyük kredi oldu. Kaynak verimliliği ve yenilenebilir enerji odaklı kullandıracağız. Son birkaç yılda yenilenebilir enerji sektörüne 150 MW'ın üzerinde kaynak sağladık. Enerji sektörü odağımızda olacak.
Grubumuz iştiraklerinden Escarus'tan sürdürülebilirlik konusunda danışmanlık alıyoruz. Her yılsonunda sürdürebilirlik raporunu düzenleyip yayımlayacağız.
İş Leasing mobil uygulaması, kredi kartıyla taksit ödeme ve internet sitesindeki diğer altyapı çalışmalarımız var. Kapsamlı bir dijitalleşme projesi yürütüyor, yılsonunda bitirmeyi hedefliyoruz. Dijitalleşme kaslarımızı geliştirecek, süreçlerimizi iyileştireceğiz.
OTORİTEDEN BEKLENTİLER
2020'de portföylerin TL kısımlarında vade uyumsuzluğu yaşadık. TL bazlı uzun dönemli kaynak edinmemiz gerekiyor. YP işlemler stok olarak ağırlıkta olduğundan volatil dönemlerde uzun vadeli kaynak bulmak güçleşiyor. Kriz dönemlerinde yabancının kısa vadeli kaynak sunması nedeniyle KKDF mevzuatında düzenleme bekliyoruz.
METİN KARABİBER / QNB FINANSLEASING GENEL MÜDÜRÜ "ÖNE ÇEKİLEN YATIRIMLAR 2020'Yİ İYİ KAPATMAMIZI SAĞLADI"BEKLENENİN DIŞINDA BİR YIL
2019'u beklediğimizin altında kapatmıştık ama 2020 yılı ilk üç ay çok iyi gidiyordu. Pandeminin başlamasıyla 2019'dan daha kötü şekilde yılı kapatacağımızı düşündüm. Ancak beklenenin dışında gelişmeler oldu. Faizlerin düşmesi ve kurların hızlı yukarı gitmesiyle ertelenmiş yatırımlar öne çekildi. Öne çekilen yatırımlar, yılı iyi kapatmamıza neden oldu.
TL VADE YAPIMIZI BOZDU
2020'de 550 milyon dolarlık sözleşme imzaladık. NPL oranımız yüzde 6'lardan yüzde 4'e geldi. 2020, 2019'da göre iyi bir yıl oldu. TL'de faizlerin düşük seviyelere gelmesiyle işlemleri TL bazlı yapmaya başladık. Ancak TL'de beş yıl vadeli kaynak olmadığı için vade yapılarımız bozuldu.
TCMB ile daha uzun vadeli kaynağın nasıl oluşturabileceğimize dair konuşuyoruz. Çünkü leasingin en önemli özelliği; gerektirmedikçe ek teminat almaksızın sadece finansmanı yapılan ekipmana uzun vadeli finansman sağlaması.
2020'de tekstil, plastik, kimya, yeşil enerji, perakende sektörleri büyüdü. Tekne yatırımları yaz aylarında arttı. Turizm ve turizme bağlı perakende de küçülme oldu. Sat-geri kirala alanı da daraldı.
FONLAMA ÖNE ÇIKACAK
Bu yıl fonlama tarafı öne çıkacak. Vade yapımız bozulduğu için uzun vadeli fonlara yöneleceğiz. Şu an üç farklı kurumla görüşüyoruz. Yurtdışından beş yıllık sendikasyon getireceğiz. Tüm leasing şirketleri olarak bunları getirebilirsek hem vadelerimizi düzeltecek hem de uzun vadeli kaynak verebileceğiz.
Ancak bu kaynakları veren yurtdışındaki kurumlar, "Bu kaynakları yeşil finansman alanına ve KOBİ'lere verebilirsiniz" diyor. Biz de bu alanlara kaynak ayıracağız. Zaten bunu 5-6 yıldır odağımıza almıştık, devam edeceğiz.
BANKA AĞLARINI KULLANABİLMELİYİZ
Yatırım teşvik belgeli işlerde leasing şirketinin değil, kullanan kişinin sorumluğunun olması önümüzü açar. Burada otoriteden düzenleme bekliyoruz. Bankalar gibi dağıtım ağımız yok. Banka şubelerini acente olarak kullanamıyoruz. Bankaların yaygın kanallarından ve dokunamadığımız yerlerden iş getirebilmemiz için BDDK'dan talebimiz var. Burada sonuç alınırsa hacimlerimiz artar.
Takasbank üzerinden bono-tahvil ihracı ya da kaynak kullanımı yapıyoruz. Biz bunu yaparken vergiye tabiiyiz ama bankalarla aramızda yüzde 10'luk fark var. Yine dijitalleşmenin getireceği fırsatlar açısından sözleşmeleri uzaktan yapıyoruz ama kefillerin mutlaka ıslak imza atması gerekiyor. Bunlarla ilgili düzenleme yapılırsa işlem boyutlarımız artar.
DİJİTALEŞME ALTYAPIMIZI DEĞİŞTİRİYORUZ
Pandeminin güzel hediyesi, altyapılarımızın bu işe hazır olduğunu göstermesi oldu. Dijitalleşmeyle çalışma şekillerimiz değişti. Çalışanlarımızla artık dijital ortamda bir araya geliyoruz. Bu bize yeni müşteri kazanımı için de yeni umutlar getirdi. Müşteri ziyaretlerimizi de artık dijital ortamda yapabiliyoruz.
Bu sayede Türkiye'nin her yerine daha fazla müşteriye ulaşma şansımız oldu. Bu yılın da önemli kısmını bu şekilde devam ettireceğiz gibi görünüyor. Bütün altyapımızı yanına dijitalleşmeyi koyarak değiştiriyoruz. Dijitalleşmeyi leasing sektörünü büyütme, yeni iş modelleri getirme anlamında fırsat olarak görüyorum.
2020'nin ortalarında çalışmalara başladık. Büyük yatırım rakamları ayırdık ve bunun sonuçları olarak 2023'te dijitalleşmede yeni iş modelleri göreceğiz.
Sürdürebilirlik alanındaki sertifikalarımıza yenilerini de ekleyeceğiz. Sosyal sorumluluk projelerimiz kapsamında çalışanlarımızın da katkısıyla pandemi döneminde hastane ekipman desteği, eğitim seferberliği döneminde genç öğrencilere tablet desteği, sokak hayvanları için verdiğimiz maddi manevi desteklerle sosyal hayatın içinde de olmaya çalıştık.
ÇETİN DÜZ "ENERJİ VERİMLİLİĞİ VE YENİLENEBİLİR ENERJİDE AKTİF OLACAĞIZ"
YÜZDE 100 BÜYÜME
Leasing; yatırımcıları destekleyen, kritik bir sektör. 2019; sektör için zor, en zayıf işlem hacimlerinden birinin elde edildiği bir yıldı. 2020'ye umutlu başlamış, işlem hacmi bazında yaklaşık yüzde 30 büyüme öngörmüştük. Pandemide ise yüzde 20-25 küçülme tahminleri yapılmıştı.
Ancak 2020'de yeni işlem hacmi yaklaşık yüzde 50 büyüyerek 3,8 milyar dolar oldu. Aklease olarak ise 2020'de işlem hacmimiz 2019'a göre yaklaşık yüzde 100 büyüdü.
Bu tabloda; ekonomi yönetiminin kararlarının yatırımcıları cesaretlendirmesi önemli bir unsur olarak öne çıkıyor. Ertelenmiş yatırımların hayata geçtiğini gözlemledik. 2020'de pandemiye rağmen Türkiye ihracatta rekor kırdı, sağlık sistemimiz iyi bir sınav verdi ve tüm bunlar da sektörlere olumlu yansıdı.
HANGİ ALANLAR?
Pandemide e-ticaret, lojistik, gıda ve gıda güvenliği ile ilgili sektörler öne çıktı. Bu sektörler; işlem hacmimiz içinde de yüksek paylara sahip. İhracatçılar konumlarını korudu. Tekstilde Avrupa, rotasını Türkiye'ye çevirdi ve tekstil sektörü güçlü kasını yine gösterdi. Biz de bu sektörlerde yatırımın finansmanı açısından fırsatlar gördük.
Geçmiş yıllarda yıllık 6-7 milyar dolarlık işlem hacimleri elde etmiş bir sektörüz. Bu seviyelerden uzak olsak da geleceğe ve 2021'e umutlu bakıyoruz. Ertelenmiş yatırımların hızla hayata geçirileceğini düşünüyoruz.
YATIRIMLARI DESTEKLEMEK İÇİN HAZIRIZ
2021 de yatırım iştahı sürüyor ancak faiz ortamıyla ilgili dengelenme beklentisi de var. Sektörün yeni işlem hacminin 2020'ye kıyasla yüzde 15-20 artmasını bekliyoruz. 2021'i sektör olarak 4,5 milyar dolar hacimle kapatabiliriz. Bu büyümede; tekstil, gıda ambalaj, sağlık sektörlerindeki yatırımlar hız kesse de yine etkili olacak.
Pandemiden negatif etkilenen ve yatırımların ertelendiği turizm, 2021'in ikinci yarısında daha parlak bir dönem görebilir, yatırımlar artabilir. Leasing sektöründe 12 milyar TL'nin üzerinde bir öz kaynak mevcut.
Sektör, yatırım ortamı ve talebi oluştuğu takdirde bunu karşılayacak ve üretimleri destekleyebilecek güçte. Sektör, 2021'de ivmelenen artış trendiyle iyi bir noktaya doğru ilerleyecek.
SEKTÖRÜN ÜZERİNDE BÜYÜRÜZ
Artık her yatırımın çevresel ve sosyal etkileri de dikkate alınıyor. Yenilenebilir enerji ve enerji verimliliği ara başlıklar olarak 2021'de önemli yer bulacak. Aklease olarak bu alanlarda ciddi işlem hacimleri yaptık, yapmaya da devam ediyoruz. 2021'de yenilenebilir enerji alanında çok aktif olmayı planlıyoruz.
Bugüne kadar yaklaşık 250-300 megawat'lık finansman sağladık. Ayrıca yatırımların sürdüğü tekstil sektöründe de faaliyetlerimiz yoğunlaşacak. Yılın ikinci yarısında hareketlenmesini beklediğimiz turizm de takibimizde. Turizm yatırımları taleplerini destekleyeceğiz. 2021'de sektörün yüzde 15-20 büyüme beklentisinin üzerinde büyüme hedefliyoruz.
ÇEVRESEL VE SOSYAL YÖNETİŞİM KÜLTÜRÜ
Yeni dünyada dijitalleşme kaçınılmaz. Artık yeni bir çağ açıldı. Bu çağda müşterilerimize hızlı ve kesin sonuçlar sunmamız gerekiyor. Biz de iş süreçlerimizi gözden geçirdik. Müşterinin en kolay çalışabileceği şirketlerden biri olmak için yatırımlar yapıyoruz.
Bir diğer önemli ve kritik konu, çevresel ve sosyal sorumluluk. Çevresel ve sosyal yönetişim kültürü çerçevesinde şirketimizi farklılaştırmak ve dönüştürmek istiyoruz. Yine finansman tarafında yabancı bankaların yeşil ve yenilebilir enerji, enerji verimliliği konularında önemli yaklaşımları var.
Gurur duyduğumuz bir husus olarak; 2020'deki yatırımlarımızın yüzde 70-75'i yeşil enerji ve enerji verimliliği yarattı. İş süreçlerimizi bu yönde yapılandırmaya devam ediyoruz. Ayrıca yatırımların çevresel etkisine yönelik sosyal sorumluluğumuz da devam edecek.
