Cumhurbaşkanı Recep Tayyip Erdoğan, dün yaptığı konuşmada Türkiye'deki nadir toprak elementleri rezervlerine değindi. Gözler bir kez daha Beylikova'ya döndü. Peki, Beylikova'nın önemi ne? İşte dünkü açıklamalar ve Beylikova hakkında yapılan bir analiz:
1 DÜNYANIN İKİNCİ BÜYÜK NADİR TOPRAK KAYNAK SAHASI
Cumhurbaşkanı Erdoğan, dün yaptığı açıklamada "Pek çok alanda nadir elementleri, savunma sanayinden yenilenebilir enerji sistemlerine, elektrikli araçlardan haberleşme ve uzay teknolojilerine pek çok alanda kritik rol oynuyor. Eskişehir'in Beylikova ilçesindeki nadir toprak elementleri sahasında bugüne kadar 310 ayrı lokasyonda yaklaşık 125 bin metre sondaj yapıldı. Çalışma sahasında nadir toprak elementleri, barit ve florit başta olmak üzere tam 694 milyon ton kaynak olduğu tespit edildi. Bu saha, dünyanın yaklaşık ikinci büyük nadir toprak kaynak sahasıdır. 17 nadir toprak elementinin 10'unun bulunduğu Beylikova sahasında yaklaşık 12,5 milyon ton nadir toprak oksitleri yer alıyor. Nadir toprak elementlerinde dünyanın en büyük 5 üreticisinden birisi olmak istiyoruz" dedi.
2 BEYLİKOVA HAKKINDA BİR ANALİZ
Mayıs 2025'te Milli İstihbarat Akademisince, "Nadir Toprak Elementleri ve Türkiye: Jeopolitik Satrançta Yeni Dinamikler ve Aktörler" başlıklı bir analiz yayımlanmıştı.
Analizde Eskişehir Beylikova'daki 694 milyon tonluk rezervin önemi de vurgu yapılmıştı.
3 ANALİZDEN NOTLAR
Akademi tarafından yayımlanan analizde, nadir toprak elementlerinin (NTE) küresel enerji dönüşümünün merkezine yerleştiği, elementlerin sadece teknolojik üretimin değil, aynı zamanda jeopolitik güç mücadelesinin de belirleyici unsurlarından biri haline geldiği vurgulandı. Analizdeki bazı notlar şöyle:
ELEKTRİKLİ ARAÇLAR, RÜZGAR TÜRBİNLERİ, SAVUNMA SANAYİSİ
⦁ NTE bugün yalnızca elektrikli araçlar, rüzgar türbinleri ve elektronik cihazlar için değil, aynı zamanda savunma sanayisinin kritik platformları için de vazgeçilmez hale geldi.
⦁ 2024'te 325 milyar dolara ulaşan kritik mineraller pazarının, 2040'ta 770 milyar dolara ulaşacağı tahmin ediliyor.
⦁ NTE temelli elektronik ve motor sanayisi ise halihazırda 1 trilyon doları aştığı
4 ÇİN HAKİMİYETİ VAR
- Çin, 2024 itibarıyla küresel NTE cevher üretiminin yüzde 61'ini, rafinasyon ve ayrıştırmanın ise yüzde 92'sini tek başına üstlendi. Çin, "üret, kısıtla, lisansla" modelini benimsiyor ve bunu güçlendiriyor.
ABD'NİN DURUMU F35'DEN DESTROYERE
- ABD'nin 2020-2023 arasında ihtiyaç duyduğu NTE'lerin yüzde 70'ini Çin'den ithal etti. ABD, ağır NTE'de tamamen dışa bağımlı. Bir F-35 savaş uçağı için yaklaşık 410 kilogram, Arleigh Burke sınıfı destroyer için 2,36 ton ve Virginia sınıfı denizaltı için 4,17 ton NTE gereksinimi olduğu herhangi bir arz kesintisinin ABD'nin caydırıcılık mimarisi üzerinde olumsuz etkiler yaratabilir
5 TÜRKİYE'DEKİ KAYNAKLAR
Milli İstihbarat Akademisinin hazırladığı analizde, Türkiye'nin sahip olduğu kaynaklara özel bölüm ayrıldı.
- Eskişehir Beylikova'daki 694 milyon tonluk rezervin "Türkiye'yi Çin'den sonra dünyanın en büyük ikinci NTE sahası" konumuna taşıdığı aktarılan analizde, "Yıllık 10 bin tonluk pilot tesisin faaliyete geçmesinin ardından Türkiye'nin hedefi, yıllık 570 bin tonluk saflaştırma kapasitesine ulaşarak bu alanda Avrupa başta olmak üzere yakın bölgenin başat aktörü haline gelmektir." tespitine yer verildi.
- Türkiye'nin gelecek 10 yıllık süreçte yalnızca rezerv sahibi değil, aynı zamanda katma değer üreten aktöre dönüşmesi için üç eksenli strateji sunulduğu aktarılan analizde, "Bu strateji, JORC/UMREK uyumlu doğrulama süreçleri, ölçeklenebilir rafinasyon altyapısı ve ileri manyetik alaşım AR-GE'si, döngüsel geri kazanım hatlarının entegrasyonunu içermektedir." görüşü yer aldı.
6 NERELERDE KULLANILIYOR?
- NTE'nin artık sadece ekonomik meta olmadığına işaret edilen analizde, "jeopolitik kaldıraç ve stratejik silah haline geldiği" belirtildi.
- Küresel tedarik zincirinin çeşitlendirilmesi, yeni üretici ve işleyici aktörlerin (Türkiye, Ukrayna, Grönland) hızlı şekilde sisteme entegre edilmesinin zorunlu hale geldiği aktarılan analizde, "Küresel rekabetin artık yalnızca madende değil, rafineri, mıknatıs ve ileri teknolojili üretim halkalarında derinleşmektedir." değerlendirmesinde bulunuldu.
CNN'de yer alan bir analize göre ise nadir toprak elementleri; akıllı telefonlardan elektrikli araç bataryalarına, F-35 savaş uçaklarından MR cihazlarına kadar birçok modern teknolojide kritik rol oynuyor. Bu 17 metalik element — skandiyum, itriyum ve 15 lantanit — aslında doğada bol bulunuyor ancak çıkarılması ve işlenmesi hem pahalı hem de çevreye zararlı.
