fatih.kopru@tr.ey.com
Yeni yayımlanıp tüm maddeleri yürürlüğe giren 7326 sayılı yasa, yeni bir borç yapılandırılmasının yanı sıra matrah ve vergi artırımı ile işletme kayıtlarının düzeltilmesine ilişkin hükümler içeriyor. Matrah ve vergi artırımında bulunan kişi ve kurumlara vergi incelemesi ve tarhiyat yapılamayacak.
Geçtiğimiz kasım ayında çıkan yasayla, kesinleşmiş borçlara ilişkin yapılandırma imkânı getirilmişti. Matrah artırımı ya da stok affı gibi birçok düzenlemenin de yasaya eklenmesi konusunda beklentiler TBMM Genel Kurulu’ndaki görüşmelere kadar sürdü. Ancak söz konusu yasa (7256 sayılı) sadece kesinleşmiş borçların yapılandırılmasına ilişkin düzenlemeleri içerir şekilde çıktı.
Bu kez 3 Haziran sabaha karşı genel kurulda kabul edilen yeni bir yasa (7326 sayılı) ile yukarıdaki beklentilerin tamamı karşılanmış oldu.
9 Haziran günü yayımlanıp tüm maddeleri yürürlüğe giren 7326 sayılı yasa, yeni bir borç yapılandırılmasının yanı sıra matrah ve vergi artırımı ile işletme kayıtlarının düzeltilmesine ilişkin hükümler içeriyor. Biz de bu yazımızda matrah ve vergi artırımı ile ilgili düzenlemeler üzerinde duracağız.
NİYE ARTIRALIM?
Yasa genel olarak; mükelleflerin 2016 ilâ 2020 yıllarına ilişkin olarak beyan etmiş oldukları matrahlarının belli bir miktar artırılarak üzerinden ek bir vergi ödenmesini içeriyor. Peki, matrah artırımı yapınca ne olacak?
Matrah ve vergi artırımında bulunan kişi ve kurumlarla ilgili olarak; artırımda bulundukları yıllara ilişkin ve artırım yapılan vergi türleri açısından daha sonra vergi incelemesi ve tarhiyat yapılamayacak.
Yani yasadan yararlanarak matrah ve vergi artıran ve ödemelerini zamanında yapan mükellefler, artırım yapılan vergi türü açısından ilgili yılı vergi incelemesine kapatmış oluyor.
Ancak bu kuralın bir istisnası olduğunu da yeri gelmişken belirtmemiz gerekiyor. Matrah artırımında bulunulsa dahi, idarenin, iade talepleriyle (tevkif suretiyle ödenen vergilerin iadesi, KDV iadesi gibi) ilgili olarak inceleme ve tarhiyat yapma hakkı bulunuyor.
KAPSAMA GİREN VERGİLER
Matrah ve vergi artırımının kapsamına; başta gelir ve kurumlar vergisi olmak üzere KDV ile bazı gelir ve kurumlar vergisi stopajları giriyor. Damga vergisi, harçlar, özel tüketim vergisi, BSMV ya da emlak vergisi gibi diğer vergiler için matrah veya vergi artırımı imkânı bulunmuyor.
Matrah artırımı zorunlu değil, isteyen mükellefler bu haktan yararlanabilirler. Genel olarak bir yıla ya da bir vergi türüne ilişkin matrah artırımı yapılması, diğer yıllar ya da diğer vergi türleri için de yapılmasını zorunlu kılmıyor.
Örneğin 2017 ve 2019 yılları için kurumlar vergisi açısından matrah artırımı yapan bir kurum, KDV ve tevkifatlar açısından hiç vergi artırımı yapmayabileceği gibi sadece bir yıla veya birden fazla yıla ya da tüm yıllara (2016-2020) ilişkin vergi artırımı talebinde bulunabilecek.
GELİR VE KURUMLAR VERGİSİNDE ARTIRIM
Gelir ve kurumlar vergisi mükellefleri bir veya birden fazla yıl ya da bütün yıllar (2016 ilâ 2020) için vermiş oldukları beyannamelerinde vergiye esas alınan matrahlarını aşağıda yer verilen oranlarda artırarak matrah artırımına ilişkin düzenlemeden yararlanabilirler:
ZARAR VARSA
Mükellefler, ilgili yıllarda zarar ettikleri için ya da indirim ve istisnalar nedeniyle matrah beyan etmemiş, hatta hiç beyanname vermemiş bile olabilirler. Bu durumda ortada bir matrah olmadığı için yukarıdaki oranlar kullanılarak artırım yapılması mümkün değil.
Yasa bu mükellefler için de beyan edilecek en az matrah tutarlarını yıllar itibarıyla belirlemiş durumda. Buna göre söz konusu mükelleflerin bu yasa hükmünden yararlanmak istemeleri durumunda, yıllara göre yukarıdaki tutarlarda matrah beyan etmeleri gerekiyor.
VERGİ ORANI
Gelir ve kurumlar vergisinde matrah artırımında bulunan mükelleflerin, artırılan matrah üzerinden veya matrah beyan edilmediyse yukarıdaki tablodaki matrahlar üzerinden yüzde 20 oranında vergi ödemeleri gerekiyor.
Ancak;
- Matrah artırımında bulunulmak istenen yıla ilişkin yıllık beyannamelerini kanuni süresinde vermiş,
- Bu vergi türlerinden tahakkuk eden vergileri süresinde ödemiş (her bir dönem için ayrı ayrı 10 TL’ye kadar eksik ödemeler dikkate alınmıyor) ve
- Bu vergi türleri için yine bu yasa kapsamında yapılandırma (kesinleşmiş veya kesinleşmemiş ya da dava aşamasında olan borçlarla ilgili) imkânından yararlanmamış olan mükellefler, artırdıkları matrah üzerinden yüzde 20 yerine yüzde 15 oranında vergi ödeyerek bu imkandan yararlanabilecek.
GEÇMİŞ YIL ZARARLARI
Gelir ve kurumlar vergisi mükelleflerin geçmiş yıllardan kaynaklanan zararları mevcut olabilir. Bu zararlar normal şartlarda beş yılı geçmemek üzere 2021 ve sonraki yıllara ilişkin beyannamelerde düşülebiliyor.
Ancak matrah artırımında bulunan mükellefler, 2021 ve sonraki yıllara ilişkin beyannamelerinde varsa artırım yapılan yıla ilişkin zararın ancak yarısını düşebilirler.
KDV’DE ARTIRIM
KDV’nin dönemi aylık olmakla birlikte, yıl içerisinde işe başlayan ve işi bırakan mükellefler hariç olmak üzere, yılın bir veya birkaç ayı için vergi artırımı yapılamıyor, tüm yıl için yapılması gerekiyor.
Vergi, artırımın yapmak isteyen KDV mükellefleri, her bir vergilendirme dönemine ilişkin olarak verdikleri beyannamelerdeki hesaplanan katma değer vergilerinin yıllık toplamı üzerinden yıllar itibarıyla aşağıdaki tabloda yer verilen oranlarda hesaplanacak tutarları beyan edebilirler.
İlgili yılda bütün işlemleri istisna kapsamında olan mükellefler ile tecil ve terkin uygulaması ya da başka nedenlerle ilgili yılın bütün dönemlerinde hesaplanan KDV’si bulunmayan mükellefler ise gelir ve kurumlar vergisi açısından matrah artırımında bulunup, artırılan bu matrahlar üzerinden yüzde 18 oranında KDV ödemek suretiyle KDV vergi artırımı düzenlemesinden yararlanabilirler.
STOPAJLAR
Mükellefler tarafından muhtasar beyannameyle beyan edilen; ücret, serbest meslek, yıllara yaygın inşaat işleri, kira ödemeleri, çiftçilerden alınan mahsul ve hizmetler için yapılan ödemeler ile esnaf muaflığından yararlananlara yapılan ödemeler üzerinden kesilen vergiler için de vergi artırımı yapılabiliyor.
Yasada bu işlemlerin her biri için ayrı ayrı artırım oranları belirlenmiş durumda. Muhtasarla beyan edilen bu stopajların hepsi için vergi artırımı talebinden bulunulabileceği gibi içlerinden bir veya bir kaçı için ayrı ayrı talepte bulunulması da mümkün.
Matrah ve vergi artırımında bulunmak isteyen gerçek kişi ve kurumların 31 Ağustos 2021 tarihine kadar (bu tarih dahil) başvuruda bulunmaları gerekiyor. Ancak Cumhurbaşkanı’nın bu süreyi bir ay uzatma yetkisi var.
PEŞİN VEYA TAKSİTLE
Matrah veya vergi artırımı sonucunda hesaplanan vergiler peşin olarak ödenebiliyor. Bu durumda vergilerden yüzde 10 indirim yapılıyor ve katsayı uygulanmıyor. Mükellefler isterlerse ilk taksiti 30 Eylül 2021 tarihine kadar olmak üzere ikişer aylık dönemler halinde azami altı eşit taksitte de ödeyebilirler.
Cumhurbaşkanı ilk taksit ödeme süresini de bir ay uzatabiliyor. Yeri gelmişken, bu uygulama kapsamında ödenecek olan vergilerin gelir ve kurumlar vergisi matrahının tespitinde gider olarak dikkate alınamayacağını da hatırlatmak isteriz.
SÜRESİNDE ÖDENMEZSE
Matrah ve vergi artırımı kapsamında beyan edilen vergilerin yukarıda belirtildiği şekilde ödememesi hâlinde, 2020 başından beri aylık yüzde 1,60 olarak uygulanan gecikme zammıyla birlikte takip ve tahsiline devam olunur. Ancak bu durumda inceleme ve tarhiyat yapılmaması hakkından yararlanılamadığını belirtmek isteriz. Dolayısıyla ödeme planının iyi yapılıp, taksitler vadesinde ödenemeyecekse hiç bu işe girmemek gerekiyor.
