Bireysel Emeklilik Sistemi (BES), 12 milyon katılımcı ve 117 milyar TL fon büyüklüğüne ulaştı. Gündemde ise yapılacak yeni düzenlemeler var. Kıdem tazminatı ve tamamlayıcı emeklilik uygulamalarıyla yıllık fon büyüklüğünün 50-60 milyar TL’ye ulaşması hedefleniyor.
GÖZDE YENİOVA
gyeniova@ekonomist.com.tr
Türkiye’de Bireysel Emeklilik Sistemi (BES) üç yıldır Otomatik BES ile büyüyor. Üç yılın sonunda 5,3 milyon kişi Otomatik BES’e dahil oldu.
Bu 5,3 milyon kişinin yaklaşık 4,3 milyonunun daha önce bireysel emeklilik sözleşmesi yoktu ve Otomatik BES sayesinde birikim yapmaya başladı.
Gönüllü BES’te ise 6,9 milyon kişi sistemde birikim yapmaya devam ediyor. BES sektörü, böylelikle 12 milyonu aşkın katılımcıya yaklaştı.
YENİ UYGULAMALAR
Bireysel emeklilikte devlet katkısı dahil fon büyüklüğü ise yılbaşından bu yana yüzde 23 oranında artış göstererek 25 Ekim tarihi itibarıyla 110 milyar TL’ye ulaşmış durumda.
Otomatik katılımla sisteme dahil olanların biriktirdiği 7,5 milyar TL dikkate alındığında, sistemin toplam büyüklüğü 117 milyar TL’yi buldu.
BES’ten emekli olan kişi sayısı da 110 bin oldu. Otomatik katılıma dahil olan çalışan sayısında yılbaşından beri 800 binin üzerinde artış yaşandı. Fon büyüklüğü de yılbaşından bu yana yüzde 56 oranında arttı.
Ocak 2019 itibarıyla çalışan sayısı 5-9 adet arasında olan şirketlerin sisteme dahil edilmesiyle otomatik katılımın tüm fazları tamamlandı. 2020 yılına dair yapılan planlamaların arasında sistemden daha evvel ayrılan ya da cayarak çıkan çalışanların otomatik katılıma yeniden dahil edilmesi çalışması ön plana çıkıyor.
60 MİLYAR TL HEDEFLENİYOR
Yakın zamanda sigorta ve emeklilik sektörlerinin denetim ve regülasyonu amacıyla Sigorta ve Emeklilik Düzenleme ve Denetleme Kurumu oluşturuldu.
Direkt Hazine ve Maliye Bakanlığı’na bağlı çalışacak kurum, daha önce Hazine’ye bağlı denetim ve düzenleme yetkilerini bünyesinde toplayacak.
Bu yolla özellikle emeklilik alanında beklenen düzenlemelerin hızlanmasının mümkün gözüktüğü ifade ediliyor.
Sigorta ve emeklilik sektörlerinin bir dönüşüm sürecinden geçtiğini belirten Türkiye Sigorta Birliği Başkanı Atilla Benli, “Otomatik Katılım ile birlikte BES tarafında 10 milyar TL fon büyüklüğüne ulaşıldı ancak kıdem tazminatı ve tamamlayıcı emeklilik uygulamalarıyla yıllık fon büyüklüğünün 50-60 milyar TL düzeyine ulaşması hedefleniyor” diyor.
DEĞİŞİKLİKLER GÜNDEMDE
2020-2022 dönemini kapsayan Yeni Ekonomi Programı’nda (YEP) sektöre dair değişiklikler içeren maddeler bulunuyor.
Ayrıca geçen hafta Resmi Gazete’de yayımlanan 2020 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı’nda BES’teki otomatik katılım sisteminin yeniden düzenlenerek tamamlayıcı emeklilik sistemine dönüştürülmesi de yer aldı.
Buna göre, otomatik katılım sisteminin devamı olarak tamamlayıcı emeklilik ve kıdem tazminatı gibi yeni açılımlarla emeklilik sektörünün katılımcı tabanı ve fon birikimi açısından yeni bir ivmelenmenin gerçekleşmesi bekleniyor.
Planlanan ve kıdem tazminatı uygulaması ile entegre olacak tamamlayıcı emeklilik sistemi dahilinde işverenin de katkı payı ödeyerek emekliliğin finansmanına katkı sağlaması devreye girecek. Böylece BES’te ikinci basamakta olan işveren desteği eksikliği giderilecek.
Bunun yanı sıra YEP kapsamında BES katılımcılarının kısa vadeli ve acil nakit ihtiyaçları sebebiyle sistemden tamamen çıkışlarının önüne geçilmesi için bireylere sistemden çıkmadan birikimlerinin bir kısmını çekme olanağı tanınması gündemde.
Ayrıca mevcut devlet desteğinin kişilerin yaşlarına göre farklılaştırılması ve yurtdışında yaşayan Türk vatandaşlarına yönelik dövizli BES uygulamasının getirilmesi gibi sektörü ilgilendiren birçok değişiklik de bu kapsamda yer alıyor.
TASARRUF ARTACAK
Anadolu Hayat Emeklilik Genel Müdür Yardımcısı Tuna Uğun, gündeme getirilen bu uygulamaların detaylarına ilişkin tamamlayıcı mevzuat çalışmalarının devam ettiğine dikkat çekiyor.
Uğun, söz konusu değişikliklerin finansal derinliği ve ürün çeşitliliğini artırarak uzun dönemli tasarrufları cazip hale getireceğini ifade ediyor. Tuna Uğun, “BES, kıdem tazminatı uygulamasının hayata geçmesiyle birlikte sistem kapsamında tasarruf yapan kişi sayısının çok yüksek oranda artacağı aşikâr.
Bu doğrultuda, tamamlayıcı emeklilik sistemlerinin üç basamakta da tam anlamıyla hayata geçirilmesi, işverenin de emeklilik finansmanında dahil olmasıyla birlikte yurtiçi tasarruf oranının artırılmasına katkıda bulunacak” diyor.
1 milyon 818 bin katılımcı sayısı ve devlet katkısı dahil 20,9 milyar TL fon büyüklüğüne ulaşan Anadolu Hayat Emeklilik, bireysel emeklilik branşında otomatik katılımın kapsamı dışında kalan niş segmentlere odaklanmayı ve bu müşterilerin talepleri doğrultusunda onlara özel sunacağı ürünleri farklılaştırmayı planlıyor.
Yatırım getirilerinin artırılmasına yönelik fon danışmanlığı hizmetlerinin kitleselleştirilmesi konusu da diğer odaklandığı alanlar olacak.
EN ÇOK NE KAZANDIRDI?
Sektörde değişim adımları atılırken BES’in bir yatırım aracı olarak nasıl kazanç sağlayacağı da tartışılıyor.
yeni giren bir katılımcının fonlarını ödediği tutarlar büyütürken, uzun süredir sistemde bulunan bir katılımcının fonlarının artmasında getirilerin önemi çok büyük oluyor.
Genel olarak katılımcıların sisteme girdikleri fonlarda kaldıkları, fonlarını değiştirmedikleri görülüyor. Uzmanlara göre, fon getirilerini artırmak isteyenler fon dağılım değişiklik haklarını kullanmalı, fonların taşıdığı enstrümanları detaylı inceleyerek işlem yapmalı ya da bu konuda destek almalı.
Emeklilik fonlarında tür bazında son üç yıldaki getiri oranlarına bakıldığında en fazla uluslararası karma & esnek fonunun kazandırdığı görülüyor. Onu altın fonlar ile kamu dış borçlanmaları takip ediyor.
BURAK ALİ GÖÇER / GARANTİ EMEKLİLİK GENEL MÜDÜRÜ
“BES’E YENİ GİRİŞLER DEVAM EDECEK”
“BES sektörünün ivmesi 13 milyon katılımcıya yaklaştı. Bunu hem sektör açısından hem de yurtiçi tasarruflar açısından çok önemli buluyoruz. BES’in daha önce emeklilik için para biriktirilen bir sistemken, 2019’da farklı ihtiyaçlar için tasarruf yapılan bir sisteme evrildiğini gördük.
Sektör için 2020’nin 2019’dan daha iyi bir yıl olmasını bekliyoruz. Yeni girişlerin devam edeceğini, çıkışların daha az olacağını düşünüyoruz. Ayrıca Tamamlayıcı Emeklilik gibi yeni bir sistemin hayata geçmesi sektörün çehresini tümden değiştirecek.
Gönüllü BES’te 1,1 milyon katılımcı sayısı ile sektör lideriyiz. Asıl büyüme ise Otomatik BES kaynaklı gerçekleşti. Toplam 1,8 milyon katılımcımıza hizmet vermeye devam ediyoruz. Fonların yönetimi alanında Fon Koçu uygulamamızı başlattık.”
FIRAT KURUCA / AVİVASA CEO’SU
“SEKTÖRÜN POTANSİYELİ YÜKSELECEK”
“YEP’te yer alan Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi, Türkiye’deki toplam tasarruf oranını yukarı çekmeyi, toplamda emeklilik sisteminin aksayan yönlerini aşmayı ve mümkünse sektörün potansiyelini yükseltmeyi hedefliyor.
Beklentimiz, Otomatik Katılım’ın daha güçlü bir şekilde kurgulanarak Tamamlayıcı Emeklilik Sistemi’ne dönüşmesi.
Bu noktada gündeme gelecek düzenlemeler üzerinde çalışılıyor ancak henüz yapılacaklar netleşmiş değil. Çıkabilecek kararlar hakkındaki beklenti ve tahminler üzerinden çalışmalarımızı sürdürüyoruz.
AvivaSA olarak 2019 yılının ilk üç çeyreği itibariyle 20,9 milyar TL fon büyüklüğü ve 776 bin katılımcı sayısına ulaştık. Bireysel emeklilik sektöründeki lider pozisyonumuz sürüyor. 2020 yılında yeni düzenlemelerle oluşabilecek bir hareketlenmeyi olası görüyoruz.”
