İşten çıkarma yasağıyla ilgili tüm merak edilenler

05 Ocak 2021 | 13:17

Koronavirüs tedbirleri kapsamında hayata geçirilen fesih yasağı ve ücretsiz izin uygulamaları 17.03.2021 tarihine uzatıldı. Peki işten çıkarma yasağında kimler kapsam dışı? EY Türkiye Sosyal Güvenlik ve İş Hukuku Hizmetleri Direktörü Dr. Hakkı Demirci, milyonlarca işçiyi ilgilendiren yeni düzenlemeler hakkında bilgi verdi:

1-Kısa çalışma uygulaması yeni başvuru imkanıyla uzatıldı

Kısa çalışma uygulaması Covid-19 sürecinde işverenlerin en çok faydalandıkları desteklerin başında gelmektedir. Eski uygulamada 01.07.2020 öncesi kısa çalışmaya başvurmayan işverenler yapılan uzatmalardan hem faydalanamıyor hem de sadece ilk başvuruda beyan ettikleri sigortalılar için destekten faydalanabiliyorlardı.
01 Aralık 2020 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 3238 sayılı Cumhurbaşkanı Kararıyla işverenlere yeniden Covid-19 nedeniyle dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlar kapsamındaki zorlayıcı sebep gerekçesiyle kısa çalışma başvurusu yapabilme imkanı getirildi. İlk değişiklik ile Aralık ayında başvuru imkanı sağlanmış iken daha sonra bu imkan Ocak ayı sonuna kadar genişletildi.

Buna göre; 23 Aralık 2020 Tarihli ve 31343 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 3316 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile;

İşverenler, Covid-19 nedeniyle dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlar kapsamındaki zorlayıcı sebep gerekçesiyle 31.01.2021 tarihine kadar yeniden kısa çalışma başvurusunda bulunabilecek.

Başvurular, yalnızca 01.01.2021 (esasen 01.12.2020-31.01.2021 yeni başvuru dönemi olarak belirlenmiştir) tarihinden sonraki döneme ilişkin olarak kabul edilecek.

Kısa çalışma başvurusu kapsamında yapılan ödemeler, çalışanların işsizlik ödeneği hak sahipliği süresinden düşülmeyecek.

Daha önce Covid-19 nedeniyle dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlar kapsamındaki zorlayıcı sebep gerekçesiyle kısa çalışma uygulanan işyerlerinde, 4447 sayılı Kanunun Ek 2. Maddesinin beşinci fıkrasında yer alan kısa çalışma ödemelerinin ilk bir haftalık süreden sonra başlayacağına ilişkin hükmü uygulanmış kabul edilecek.

Aynı tarihli RG’de yayımlanan 3317 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı ile yeni koronavirüs nedeniyle dışsal etkilerden kaynaklanan dönemsel durumlar kapsamında zorlayıcı sebep gerekçesi ile uygulanan kısa çalışma ödeneği ödeme süresi de daha önce başvuru yapanlar için 31.12.2020 tarihinden 28.02.2021 tarihine uzatıldı. Cumhurbaşkanının bu süreyi 30/06/2021 tarihine kadar uzatma yetkisi var. Covid durumuna göre bu yetki kullanılabilecek.

2. Fesih yasağı, nakdi ücret desteği ve yapılandırma süreleri uzatıldı

a) Fesih yasağı 17.03.2021 tarihine uzatıldı

Bilindiği üzere 16.04.2020 tarihinde yayımlanan 7244 sayılı yasa ile Covid-19 etkisinin istihdama olan etkilerini engellemek amacıyla belli sınırlılıklarla fesih yasağı uygulaması yapılmakta. En son 30 Aralık 2020 Tarihli ve 31350 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 3344 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı (CK) ile fesih yasağı 17.01.2021 tarihinden itibaren 2 (iki) ay daha uzatıldı. Bu bakımdan şimdilik fesih yasağı 17.03.2021 tarihine kadar uzatılmış oldu.

Fesih Yasağı kapsamında olmayan haller;

4857/25 inci maddenin birinci fıkrasının (II) numaralı bendinde ve diğer kanunların ilgili hükümlerinde yer alan ahlak ve iyi niyet kurallarına uymayan haller ve benzeri sebepler,

Belirli süreli iş veya hizmet sözleşmelerinde sürenin sona ermesi,

İşyerinin herhangi bir sebeple kapanması ve faaliyetinin sona ermesi,

İlgili mevzuatına göre yapılan her türlü hizmet alımları ile yapım işlerinde işin sona ermesi halleri yasak kapsamı dışındadır.

Yine, işçinin her türlü istifa etmesi, emeklilik başvurusu, yaş haricinde diğer koşulları doldurması suretiyle kıdem tazminatı talebiyle işten ayrılmak istemesi yasak kapsamı dışındadır.

b) Pandemi ücretsiz izin uygulaması 17.03.2021 tarihine uzadı

Ücretsiz izin uygulaması ve nakdi ücret desteği de fesih yasağına paralel olarak 17.03.2021 tarihine uzadı. 4857/Geçici 10. madde kapsamında; fesih yasağına paralel olarak işverenlere işçiyi tamamen veya kısmen ücretsiz izne ayırabilme hakkı tanınmış, bu madde kapsamında ücretsiz izne ayrılmak ayrıca işçiye haklı nedene dayanarak sözleşmeyi fesih hakkı vermemektedir. Bu madde hükümlerine aykırı olarak iş sözleşmesini fesheden işveren veya işveren vekiline de sözleşmesi feshedilen her işçi için fiilin işlendiği tarihteki aylık brüt asgari ücret tutarında idari para cezası veriliyor.

Bu madde kapsamında ücretsiz izne ayrılanlara 4447/geçici 24.madde kapsamında nakdi ücret desteği sağlanıyor. Burada dikkat edilmesi gereken noktalardan bir tanesi de şu: Bu madde kapsamındaki ücretsiz izin uygulamasından 17.04.2020 öncesi hizmet akdi olan ve kısa çalışmadan faydalanmayan sigortalılar faydalanıyor. 01 Aralık 2020 sonrasında işe alınan sigortalılar ise ücretsiz izin uygulamasından en son yayımlanan 7256 nolu teşvik şartlarını sağlayan sağlamaları halinde faydalanabiliyor. Bunun için SGK’nın internet sitesinden gerekli tanımlamaların işverenlerce yapılması gerekir. 2020/08. ay aylık MUHSGK’da faydalanacak kişilerin yer almamaları gerekiyor.

17.04.2020-30.11.2020 arasında işe alınanlar için ücretsiz izne bağlı nakdi ücret desteği söz konusu olmamaktadır.

c) Yapılandırma başvuruları ve ilk taksit ödeme sürelerine uzatma geldi

17 Kasım 2020 tarihli Resmî Gazete’de yayımlanan 7256 sayılı Kanun ile pek çok alacak gibi Sosyal Güvenlik Kurumu alacakları da yapılandırıldı. 30 Aralık 2020 Tarihli ve 31350 sayılı Resmi Gazete’de yayımlanan 3343 sayılı Cumhurbaşkanı Kararı (CK) ile 7256 sayılı Kanunun 3 üncü ve 4 üncü maddesinde yer alan sürelerde uzatmaya gidilmiş, ancak 4'üncü maddesinin 13 ve 14'üncü fıkrası süre uzatımı kapsamı dışında kaldı.

Buna göre; 7256 sayılı kurum alacaklarının yeniden yapılandırılması kanunda yer alan;

• En son başvuru tarihi 31/12/2020 tarihinden 31.01.2021 tarihine (tatile denk geldiği için 01.02.2021 tarihine);
• İlk taksit ödeme süresi de maliye için 31.01.2021 tarihinden 28.02.2021 tarihine, SGK için de 28.02.2021 tarihinden 31.03.2021 tarihine uzatıldı.

Taksitli ödemelerde ise daha önce ilk iki taksit ödenmesi gerekmekte iken ilk taksitin ödenmesi yeterli görüldü. Özellikle peşin seçenekte çok daha büyük avantaj sağlayan bu yapılandırma düzenlenmesinden işverenlerimizin mutlaka faydalanmasını önemle tavsiye ediyorum.

3. Yeni asgari ücret, maaş zamları ve kıdem tazminatı tavanı netleşti

2021 yılında uygulanacak olan asgari ücret tutarı, Asgari Ücret Tespit Komisyonunun 28 Aralık 2020 tarihli toplantısında belirlendi. Aile, Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanı Zehra Zümrüt Selçuk aynı tarihte yaptığı açıklamada, asgari ücretin aylık brüt tutarının 2021 yılının tamamı için 3.577,50 TL olarak tespit edildiğini belirtti. Net Asgari Ücret (AGİ dâhil) ise 2.825,90TL olarak belirlendi.

Bu artış ile birlikte SGK taban ve tavan prim tutarları, SGK yemek, çocuk ve aile istisnası tutarları, SGK idari para cezaları, SGK borçlanma tutarları, isteğe bağlı prim tutarları, genel sağlık sigortası prim tutarları, işsizlik sigortası ve kısa çalışma ödenekleri tutarları, asgari geçim indirimi tutarları ve zorunlu BES katkı payı tutarları da arttı. Konuya ilişkin tutarlara Ey’nin https://www.vergidegundem.com/vergi-sirkuler linkinden erişebilirsiniz.

TÜİK tarafından Aralık ayı enflasyonu yüzde 1,25, yıllık enflasyon ise 14,60 olarak açıklandı. Enflasyon oranının açıklanmasıyla memur ve emekli maaş zammı da belli oldu. Bu rakama göre memur ve memur emeklilerine yüzde 4.36 enflasyon zammı gelecek. Böylece yüzde 3'lük sözleşme zammı ve yüzde 4.36 enflasyon farkı ile toplamda yüzde 7.33 zam alacaklardır. SGK ve Bağ-Kur emeklileri ise Ocak ayında yüzde 8,37 oranında zam alacak.

Özel sektörde çalışan işçiler ise sözleşmelerinde yer alan artış oranlarında zam alacak. Eğer böyle bir artış zammı öngörülmemiş ise asgari ücretin altında olmamak şartıyla işverenler için zam yapma şartı bulunmamaktadır. Covid şartları dikkate alındığında finansalları çok etkilenmeyen şirketlerin çalışanları için enflasyon oranından az olmamak üzere iyileştirme yapmaları uygun olacak. Krizden çok etkilenen şirketlerde istihdamın korunması temel amaç olacaktır.

Kıdem tazminatı tavanı

Memur maaşlarının netleşmesi ile 2021 yılı için uygulanacak kıdem tazminatı tavan tutarı da 7.638,96 TL oldu. Bu tutarın üzerinde yıllık kıdem miktarı hesaplanmaktadır. Kıdem tazminatı taban miktarı ise brüt asgari ücret olan 3.577,50 TL.