2019 yılında özel sektöre, akademiye ve bilim insanlarına yaklaşık 1 milyar 770 milyon TL destek sağlayan TÜBİTAK, 2020 yılında ise 16 Temmuz 2020 tarihi itibarıyla yaklaşık 704 milyon TL destek verdi. TÜBİTAK 2020 yılında KOBİ’lere özel destekler vermeye devam edecek. Diğer taraftan pandemiye özel yeni destekler oluşturan TÜBİTAK’e yeni dönem destekleri ve hedefleri sorduk.
Ayşegül Sakarya Pehlivan
asakarya@ekonomist.com.tr
TÜBİTAK olarak 2019 yılında ne kadarlık AR-GE desteği verdiniz? 2020 yılında ne kadarlık artış bekleniyor?
Son 10 yılda TÜBİTAK tarafından akademiye ve sanayiye verilen AR-GE ve yenilik desteklerinde önemli artışlar oldu. 2009-2019 yılları arasında toplam bütçesi yaklaşık 31 milyar TL olan 33 bin proje desteklendi. Sanayinin yüzde 99’unu oluşturan KOBİ’lerin son 10 yılda teknolojiye olan talebinin de arttığı görülüyor. 2009 yılında KOBİ’ler tarafından bin 291 proje başvurusu yapılmışken 2019 yılında bu sayı iki katına çıkarak 2 bin 655 oldu. Bu artış eğilimi de dikkate alınarak TÜBİTAK desteklerinde KOBİ’ler ayrıcalıklı olarak desteklenmeye devam ediyor. 1507-TÜBİTAK KOBİ AR-GE Başlangıç Destek Programı sadece KOBİ’lerin başvurabildiği özel bir program. Aynı şekilde, 1501 Sanayi AR-GE Destek Programı Uygulama Esasları 14 Mart 2019 tarihinde yapılan TÜBİTAK yönetim kurulu toplantısında değiştirilerek, programa sadece KOBİ ölçeğindeki kuruluşların başvuru yapabilmesi şartı getirilmiştir. Programda, destek oranı yüzde 60’dan yüzde 75’e çıkarılmış olup, bütçe sınırı bulunuyor. Ayrıca 2012 yılından bu yana teknoloji tabanlı yeni firma kurulumuna da destek veriliyor. 2012 yılından bu yana 24 bin 977 iş fikri başvurusu, 3 bin 754 iş planı alındı. Toplamda bin 231 yeni firma kuruldu. 2019 yılında TÜBİTAK tarafından özel sektöre, akademiye ve bilim insanlarına yaklaşık 1 milyar 770 milyon TL destek sağlandı. 2020 yılında ise 16 Temmuz 2020 tarihi itibarıyla yaklaşık 704 milyon TL destek verildi. TEYDEB Destek Programları 2020 yılı bütçesi ise 1.283 milyar TL olarak öngörülüyor.
Yeni destekler var mı gündemde?
TÜBİTAK AR-GE ve yenilik destek programlarının tasarımında yeni dönemde temel olarak, hedef ve çıktı odaklı bilgi üretiminin, çıktı ve etki temelli kademeli destek verilmesine ve değer zinciri boyunca sistematik bilgi akışının (son kullanıcılar ile piyasa taleplerinin dikkate alınması) sağlanmasına özellikle önem veriliyor. Araştırmacı insan kaynağı desteklerinde ise nitelikli insan kaynağı planlanmasında sanayi ve üniversitenin işbirliğine, sektörler arası insan kaynakları hareketliliğinin sağlanmasına, lider araştırmacılara daha esnek desteklerin verilmesine ve tek tek bireyler yerine kritik kitlenin oluşturulmasını sağlayacak burs ve desteklerin oluşturulması yaklaşımı benimseniyor.
Bu bağlamda, yüksek teknoloji içeren ithal ürünler yerine uluslararası pazarda rekabet edebilecek yerli ürünlerin; özel sektör ve üniversite işbirliğiyle oluşturulacak teknoloji platformları aracılığıyla geliştirilmesi için yeni AR-GE ve yenilik destekleri oluşturuldu. Bu destekler kapsamında, etki potansiyeli yüksek, büyük bütçeli AR-GE konsorsiyum projelerine teknoloji hazırlık düzeyleri odaklı ara çıktılar üzerinden kontrol noktaları oluşturarak aşamalı olarak destek aktarılıyor.
Önümüzdeki dönemde desteklenecek sektörler hangileri olacak?
Önümüzdeki dönemde de TÜBİTAK destekleri kapsamında ülke öncelikleriyle uyumlu projelere destek verilmesine devam edilecek. Bilgi ve iletişim teknolojileri, sağlık, makina imalat, otomotiv, tarım ve gıda, enerji, kimya, malzeme, savunma, maden ve sosyal ve beşeri bilimler ana alanlarında 59 farklı teknoloji alanında olmak üzere 154 başlık, içerikleri ile beraber hazırlandı. T.C. Cumhurbaşkanlığı Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Kurulu (BTYPK) bünyesinde ve TÜBİTAK’ın teknik desteği ile “Biyoteknolojik İlaç Teknoloji Yol Haritası" ve “Yapay Zeka Teknoloji Yol Haritası” hazırlanması çalışmaları ocak ayında "İleri Malzeme Teknoloji Yol Haritası" hazırlanması çalışmaları ise mart ayında başlatılmış olup; süreçler devam ediyor. Aralık sonuna kadar BTYPK görüşü sonucunda teknoloji yol haritası hazırlanacak diğer üç alan ise motor teknolojileri, bulut bilişim/büyük veri ve siber güvenlik olarak belirlendi.
TÜBİTAK 1004 Mükemmeliyet Merkezi Destek Programı kapsamındaki “Yüksek Teknoloji Platformları” çağrısı. Destek kapsamında, üniversite/araştırma altyapılarının özel sektör AR-GE ve tasarım merkezleri ile ölüm vadisi olarak da nitelendirilen teknoloji hazırlık seviyesi 3-6 arasındaki fazda uzun vadeli stratejik iş birlikleri yapmaları teşvik ediliyor.
Sanayi Yenilik Ağları Mekanizması (SAYEM) desteği kapsamında yüksek teknolojili öncelikli ürün gruplarının yerlileştirilmesine katkı sağlayacak büyük çaplı işbirliği konsorsiyumları destekleniyor. “Sanayi yenilik ağları” kapsamındaki temel gaye odak sektörlerde hedeflenen teknoloji tabanlı ürünlerin başarılı bir şekilde ticarileştirilmesi. Bu kapsamda, özel sektör firmalarının tedarik zincirlerindeki diğer firmalar, son kullanıcılar, TGB’ler ve üniversiteler ile oluşturdukları AR-GE ve yenilik tabanlı işbirliği ağlarına ve büyük çaplı konsorsiyumlara odaklanılıyor.
TÜBİTAK Yüksek Teknoloji Platformları çağrısı kapsamında, 17 farklı platform başvurusu ilk fazda desteklendi. İlk faz kapsamında desteklenen konsorsiyumlar, yüksek teknolojili ürünlerin geliştirilmesine yönelik uzun vadeli işbirliği planlarını içeren teknolojik kazanım yol haritalarını hazırladı. Söz konusu başvurular için değerlendirilerek ikinci faza geçenler için sonuçlar açıklandı. İkinci faz başvuruları için 3 Temmuz 2020 tarihine kadar süre verildi. 2020 yılında araştırma programı başına en fazla 50 milyon TL bütçe ile en fazla 10 farklı araştırma programının desteklenmesi planlanıyor. Yüksek Teknoloji Platformları çağrısı kapsamında yapılan bilimsel değerlendirme sonucunda dokuz tane araştırma programının ikinci faza geçmesine karar verildi.
TÜBİTAK Sanayi Yenilik Ağı Mekanizması kapsamında desteğin birinci fazına yönelik açılan ilk çağrıya 47 başvuru alındı. Bunlardan 25’inin Faz 1 kapsamında desteklenmesi kararı alındı. Birinci faz için destek alan başvuruların sonucunda ortaya çıkacak olan yol haritalarından başarılı bulunanlardan, 2020 yılında açılacak ikinci faz çağrısına proje başvurusu alınacak. 10 adet yol haritasının belirleneceği birinci faz nihai değerlendirmesinin 2020 Haziran’da tamamlanması ve ikinci faz çağrısının 2020 ikinci yarısında açılması planlanıyor.
“Sipariş Ar-Ge” adlı özel çağrıda, müşteri gereksinimlerini karşılayan çözüm önerilerinin, KOBİ’ler tarafından AR-GE ile ticarileşebilir çıktılara dönüştürülmesi hedefleniyor. Projelerde Ar-Ge çalışmalarını tedarikçi kuruluş olarak KOBİ’ler yapacak; proje çıktısını müşteri kuruluş ticarileştirecek. Müşteri kuruluş, tedarikçi kuruluşun AR-GE maliyetlerine katkı sağlayacaktır. Projeler sayesinde sanayi kuruluşları arasında iş birliklerinin artması ve AR-GE çıktılarının daha çabuk ticari ürünlere dönüşmesi bekleniyor.
Patent Tabanlı Teknoloji Transferi Destekleme çağrısında patent ile korunan yerli ve milli teknolojilerin özel sektöre aktarılması desteklenecek olup, yüksek teknolojili patentlere ve işbirlikçi yaklaşımlar ile patent ticarileştirme girişimlerine öncelik verilecek.
1995-2019 yılları arasında TEYDEB Destek Programları kapsamında verilen hibe destek tutarının sektörlere göre dağılımı
Ayşegül Sakarya Pehlivan
asakarya@ekonomist.com.tr
TÜBİTAK olarak 2019 yılında ne kadarlık AR-GE desteği verdiniz? 2020 yılında ne kadarlık artış bekleniyor?
Son 10 yılda TÜBİTAK tarafından akademiye ve sanayiye verilen AR-GE ve yenilik desteklerinde önemli artışlar oldu. 2009-2019 yılları arasında toplam bütçesi yaklaşık 31 milyar TL olan 33 bin proje desteklendi. Sanayinin yüzde 99’unu oluşturan KOBİ’lerin son 10 yılda teknolojiye olan talebinin de arttığı görülüyor. 2009 yılında KOBİ’ler tarafından bin 291 proje başvurusu yapılmışken 2019 yılında bu sayı iki katına çıkarak 2 bin 655 oldu. Bu artış eğilimi de dikkate alınarak TÜBİTAK desteklerinde KOBİ’ler ayrıcalıklı olarak desteklenmeye devam ediyor. 1507-TÜBİTAK KOBİ AR-GE Başlangıç Destek Programı sadece KOBİ’lerin başvurabildiği özel bir program. Aynı şekilde, 1501 Sanayi AR-GE Destek Programı Uygulama Esasları 14 Mart 2019 tarihinde yapılan TÜBİTAK yönetim kurulu toplantısında değiştirilerek, programa sadece KOBİ ölçeğindeki kuruluşların başvuru yapabilmesi şartı getirilmiştir. Programda, destek oranı yüzde 60’dan yüzde 75’e çıkarılmış olup, bütçe sınırı bulunuyor. Ayrıca 2012 yılından bu yana teknoloji tabanlı yeni firma kurulumuna da destek veriliyor. 2012 yılından bu yana 24 bin 977 iş fikri başvurusu, 3 bin 754 iş planı alındı. Toplamda bin 231 yeni firma kuruldu. 2019 yılında TÜBİTAK tarafından özel sektöre, akademiye ve bilim insanlarına yaklaşık 1 milyar 770 milyon TL destek sağlandı. 2020 yılında ise 16 Temmuz 2020 tarihi itibarıyla yaklaşık 704 milyon TL destek verildi. TEYDEB Destek Programları 2020 yılı bütçesi ise 1.283 milyar TL olarak öngörülüyor.
Yeni destekler var mı gündemde?
TÜBİTAK AR-GE ve yenilik destek programlarının tasarımında yeni dönemde temel olarak, hedef ve çıktı odaklı bilgi üretiminin, çıktı ve etki temelli kademeli destek verilmesine ve değer zinciri boyunca sistematik bilgi akışının (son kullanıcılar ile piyasa taleplerinin dikkate alınması) sağlanmasına özellikle önem veriliyor. Araştırmacı insan kaynağı desteklerinde ise nitelikli insan kaynağı planlanmasında sanayi ve üniversitenin işbirliğine, sektörler arası insan kaynakları hareketliliğinin sağlanmasına, lider araştırmacılara daha esnek desteklerin verilmesine ve tek tek bireyler yerine kritik kitlenin oluşturulmasını sağlayacak burs ve desteklerin oluşturulması yaklaşımı benimseniyor.
Bu bağlamda, yüksek teknoloji içeren ithal ürünler yerine uluslararası pazarda rekabet edebilecek yerli ürünlerin; özel sektör ve üniversite işbirliğiyle oluşturulacak teknoloji platformları aracılığıyla geliştirilmesi için yeni AR-GE ve yenilik destekleri oluşturuldu. Bu destekler kapsamında, etki potansiyeli yüksek, büyük bütçeli AR-GE konsorsiyum projelerine teknoloji hazırlık düzeyleri odaklı ara çıktılar üzerinden kontrol noktaları oluşturarak aşamalı olarak destek aktarılıyor.
Önümüzdeki dönemde desteklenecek sektörler hangileri olacak?
Önümüzdeki dönemde de TÜBİTAK destekleri kapsamında ülke öncelikleriyle uyumlu projelere destek verilmesine devam edilecek. Bilgi ve iletişim teknolojileri, sağlık, makina imalat, otomotiv, tarım ve gıda, enerji, kimya, malzeme, savunma, maden ve sosyal ve beşeri bilimler ana alanlarında 59 farklı teknoloji alanında olmak üzere 154 başlık, içerikleri ile beraber hazırlandı. T.C. Cumhurbaşkanlığı Bilim, Teknoloji ve Yenilik Politikaları Kurulu (BTYPK) bünyesinde ve TÜBİTAK’ın teknik desteği ile “Biyoteknolojik İlaç Teknoloji Yol Haritası" ve “Yapay Zeka Teknoloji Yol Haritası” hazırlanması çalışmaları ocak ayında "İleri Malzeme Teknoloji Yol Haritası" hazırlanması çalışmaları ise mart ayında başlatılmış olup; süreçler devam ediyor. Aralık sonuna kadar BTYPK görüşü sonucunda teknoloji yol haritası hazırlanacak diğer üç alan ise motor teknolojileri, bulut bilişim/büyük veri ve siber güvenlik olarak belirlendi.
HANGİ DESTEKLER VERİLİYOR?
TÜBİTAK 1004 Mükemmeliyet Merkezi Destek Programı kapsamındaki “Yüksek Teknoloji Platformları” çağrısı. Destek kapsamında, üniversite/araştırma altyapılarının özel sektör AR-GE ve tasarım merkezleri ile ölüm vadisi olarak da nitelendirilen teknoloji hazırlık seviyesi 3-6 arasındaki fazda uzun vadeli stratejik iş birlikleri yapmaları teşvik ediliyor.
Sanayi Yenilik Ağları Mekanizması (SAYEM) desteği kapsamında yüksek teknolojili öncelikli ürün gruplarının yerlileştirilmesine katkı sağlayacak büyük çaplı işbirliği konsorsiyumları destekleniyor. “Sanayi yenilik ağları” kapsamındaki temel gaye odak sektörlerde hedeflenen teknoloji tabanlı ürünlerin başarılı bir şekilde ticarileştirilmesi. Bu kapsamda, özel sektör firmalarının tedarik zincirlerindeki diğer firmalar, son kullanıcılar, TGB’ler ve üniversiteler ile oluşturdukları AR-GE ve yenilik tabanlı işbirliği ağlarına ve büyük çaplı konsorsiyumlara odaklanılıyor.
TÜBİTAK Yüksek Teknoloji Platformları çağrısı kapsamında, 17 farklı platform başvurusu ilk fazda desteklendi. İlk faz kapsamında desteklenen konsorsiyumlar, yüksek teknolojili ürünlerin geliştirilmesine yönelik uzun vadeli işbirliği planlarını içeren teknolojik kazanım yol haritalarını hazırladı. Söz konusu başvurular için değerlendirilerek ikinci faza geçenler için sonuçlar açıklandı. İkinci faz başvuruları için 3 Temmuz 2020 tarihine kadar süre verildi. 2020 yılında araştırma programı başına en fazla 50 milyon TL bütçe ile en fazla 10 farklı araştırma programının desteklenmesi planlanıyor. Yüksek Teknoloji Platformları çağrısı kapsamında yapılan bilimsel değerlendirme sonucunda dokuz tane araştırma programının ikinci faza geçmesine karar verildi.
TÜBİTAK Sanayi Yenilik Ağı Mekanizması kapsamında desteğin birinci fazına yönelik açılan ilk çağrıya 47 başvuru alındı. Bunlardan 25’inin Faz 1 kapsamında desteklenmesi kararı alındı. Birinci faz için destek alan başvuruların sonucunda ortaya çıkacak olan yol haritalarından başarılı bulunanlardan, 2020 yılında açılacak ikinci faz çağrısına proje başvurusu alınacak. 10 adet yol haritasının belirleneceği birinci faz nihai değerlendirmesinin 2020 Haziran’da tamamlanması ve ikinci faz çağrısının 2020 ikinci yarısında açılması planlanıyor.
MAYIS AYINDA İKİ ÇAĞRI AÇILDI
“Sipariş Ar-Ge” adlı özel çağrıda, müşteri gereksinimlerini karşılayan çözüm önerilerinin, KOBİ’ler tarafından AR-GE ile ticarileşebilir çıktılara dönüştürülmesi hedefleniyor. Projelerde Ar-Ge çalışmalarını tedarikçi kuruluş olarak KOBİ’ler yapacak; proje çıktısını müşteri kuruluş ticarileştirecek. Müşteri kuruluş, tedarikçi kuruluşun AR-GE maliyetlerine katkı sağlayacaktır. Projeler sayesinde sanayi kuruluşları arasında iş birliklerinin artması ve AR-GE çıktılarının daha çabuk ticari ürünlere dönüşmesi bekleniyor.
Patent Tabanlı Teknoloji Transferi Destekleme çağrısında patent ile korunan yerli ve milli teknolojilerin özel sektöre aktarılması desteklenecek olup, yüksek teknolojili patentlere ve işbirlikçi yaklaşımlar ile patent ticarileştirme girişimlerine öncelik verilecek.
1995-2019 yılları arasında TEYDEB Destek Programları kapsamında verilen hibe destek tutarının sektörlere göre dağılımı
